Խելքի աշեցէ՛ք

Ամա­նորի շե­մին հա­ճելի եւ իմաս­տա­լից սո­վորու­թիւն է անցնող տա­րուայ հա­շուե­յար­դա­րը։ ԶՀՄ-ներ յա­տուկ հա­ղոր­դումնե­րով կը վեր­յի­շեն նա­խորդ տա­րուայ ու­շագրաւ ան­ցուդար­ձե­րը։ Ըն­թերցո­ղը կամ դի­տողը զար­մանքի կը մատ­նո­ւի մտա­ծելով թէ այդ բո­լորը պա­տահած են ըն­դա­մէնը անցնող 12 ամիս­նե­րու ըն­թացքին։ Ապա վրայ կը հաս­նի բա­րեմաղ­թութիւննե­րու շար­քը։ Մար­դիկ բա­րի ու միամիտ զգա­ցումնե­րով կը ցան­կան, որ նոր տա­րին բա­րեբեր ըլ­լայ հա­մայն մարդկու­թեան հա­մար։

Չենք անդրա­դառ­նար, որ անցնող ու գա­լիք բո­լոր տա­րինե­րը հա­ւասա­րապէս օժ­տո­ւած են բա­րիքով ու չա­րիքով։ Շատ ան­գամ նոյն դէպ­քը՝ որ ոմանց հա­մար բա­րիք կը նշա­նակէ, ահ­ռե­լի չա­րիք է ու­րիշնե­րու հա­մար։

2023 տա­րեթի­ւը Ար­ցա­խի հա­յաթա­փումն է մեզ հա­մար։ Իսկ նոյն թո­ւակա­նը հա­յոց կող­մէ գրա­ւուած Լեռ­նա­յին Ղա­րաբա­ղի ազա­տագ­րում կը նշա­նակէ Ատրպէյ­ճա­նի հաշ­ւոյն։ Այդպէս է, զար­գա­ցումնե­րը դի­տան­կիւնի հա­մաձայն իմաստ կը ստա­նան։ Մէ­կուն ու­րա­խու­թիւնը միւ­սին թա­խիծն է նաեւ։

Այս հեւ­քով աշ­խարհ 365 ան­գամ շրջե­ցաւ իր առանցքին շուրջ եւ աւար­տեց արե­ւի շուրջ կա­տարած իր դար­ձը։ Այդ դար­ձի ըն­թացքին քա­նի՞ մա­հեր պա­տահե­ցան եւ քա­նի՞ ծնունդ տե­ղի ու­նե­ցաւ։ Իւ­րա­քան­չիւր ծնունդի հա­մար յի­շենք բա­նաս­տեղծնե­րու խօս­քե­րը։ Նա­զըմ Հիք­մեթ. «Բա­րի գա­լուստ նո­րածին։ Ահա քեզ կը սպա­սեն սո­վը, պա­տերազմնե­րը եւ բա­զում հի­ւան­դութիւններ։ Եկած է քու ապ­րե­լու հեր­թը։ Բա­րի գա­լուստ քեզ»կ՚ըսէ մատ­նանշե­լով ան­խիղճ իրո­ղու­թիւնը։

Ահ­մետ Արիֆ նո­րածի­նի կեր­պա­րը կը բնու­թագրէ իր քրոջ որդւոյն կեր­պա­րին մէջ։ Խրատ­ներ կը փո­խան­ցէ «Սրան­ք իժերն ու կա­րիճ­ներն են։ Ճանչցիր իրենք եւ այդպէս աճիր։ Սա վիշտն ու տա­ռապանքն է, այս ալ համ­բե­րու­թիւն։ Սա պա­տիւն է մեր ճակ­տին, տի­րացիր սրանց ու այդպէս աճիր» ըսե­լով։

Կեան­քը հեր­թա­փոխու­թիւն մըն է։ Ինչպէս կ՚ըսէ Ճի­վանին. «Կու գան ու կ՚եր­թան»։ Ոչ միայն ցա­խորդ օրե­րը, այլ ամէն ինչ, ամէն բան, ամէն ոք կու գան ու կ՚եր­թան։ Այս գի­տակ­ցութիւ­նով է, որ յա­ճախ կը մաղ­թենք «Աս­տո­ւած հեր­թը չի խան­գա­րէ»։ Մի այլ բա­նաս­տեղծ՝ Ար­սէն Ճա­նեան ակ­նարկե­լով իր ծե­րու­նա­զարդ մօր, իր քեր­թո­ւած­նե­րուն մէջ չէ բայց անձնա­կան զրոյ­ցի մը ըն­թացքին ըսած էր. «Մայրս հա­սուն պտուղ մըն է, ամէն վայրկեան կրնայ իյ­նալ ճիւ­ղէն»։

Կը գի­տակ­ցինք բնու­թեան կա­նոնին ու կը հա­մակեր­պինք հա­սուն պտու­ղին ճիւ­ղէն իյ­նա­լու երե­ւոյ­թին։ Ան­տա­նելին կեան­քի ծա­ղիկ հա­սակին, լոկ ոմանց ռազ­մա­տենչ քա­ղաքա­կանու­թեան հա­մար հո­ղին տակ մտնող­նե­րու երե­ւոյթն է։ Պար­տութիւն կրող­նե­րը կը սգան իրենց կո­րուստին։ Յաղ­թա­նակ տա­րած­նե­րը շու­տով կը մոռ­նան այդ յաղ­թա­նակի հա­մար կեան­քէ փրցո­ւած իրենց զա­ւակ­նե­րը, որոնք թի­ւով աւե­լի քիչ չեն պար­տո­ւող­նե­րէն։

Թուրքիոյ բա­նակը իր յայ­տա­րարու­թեամբ 12, իսկ հա­կառա­կոր­դի պնդու­մով 36 զո­հեր ու­նե­ցաւ մէկ օրո­ւայ ըն­թացքին։ Սպա­յակոյ­տի նա­խագա­հը այդ զո­հերու ըն­տա­նիք­նե­րու կսկի­ծը սփո­փելու հա­մար յայ­տա­րարեց թէ իրենք բազ­մա­պատիկ աւե­լի կեան­քեր խլած են հա­կառա­կոր­դէն։

Եկէք այս գրու­թիւնը աւար­տենք ան­գամ մը եւս լսե­լով Ճի­վանիի խրա­տը. «Խել­քի աշե­ցէ՛ք»։