Սուրբ Կիրակոսի թաղականութիւնը դատ բացաւ

ՈՒՅԿԱՐ ԿԻՒԼԹէՔԻՆ

uygargultekin@agos.com

Որքան ալ զինեալ բախումները դադրած երեւան, Տի­յար­պէ­քիրի միջ­նա­բեր­դեան Սուր թա­ղամա­սի պա­շար­ման վի­ճակը ցարդ կը շա­րու­նա­կուի։ Թուրքիոյ Հան­րա­պետու­թեան պաշ­տօ­նաթեր­թի 25 Մար­տի հա­մարին մէջ հրա­պարա­կուած էր Նա­խարա­րաց Խոր­հուրդի շտապ պե­տակա­նաց­ման որո­շու­մը։ Այս որո­շու­մով թա­ղամա­սի 6.300 հո­ղամա­սը պե­տակա­նացուած կը հա­մարուէր, որուն մէջ կը մտնէին բազ­մա­թիւ եկե­ղեցի­ներ, մզկիթ­ներ եւ այլ հա­սարա­կապատ­կան շի­նու­թիւններ։ Անոնց կար­գին էր նաեւ Հա­յոց Սուրբ Կի­րակոս Եկե­ղեցին։ Նա­խապէս անդրա­դար­ձած էինք ասո­րի եւ կա­թողի­կէ հա­մայնքնե­րուն պե­տակա­նաց­ման դէմ դա­տարան դի­մելու որո­շու­մը։ Այժմ կը լսենք որ Սուրբ Կի­րակոս Եկե­ղեց­ւոյ թա­ղակա­նու­թեան փաս­տա­բան Ալի Էլ­պէ­յօղ­լու ալ դա­տարան դի­մած է Վար­չա­պետութեան եւ Քա­ղաքա­շինու­թեան Նա­խարա­րու­թիւննե­րու դէմ։ 21 Ապ­րիլ թուակիր աղեր­սագրին մէջ փաս­տա­բանը կը նշէ որ պե­տակա­նաց­ման որո­շու­մը կը հա­կասէ գոր­ծող իրա­ւաբա­նու­թեան եւ Վճռա­բեկ Ատեանն ալ ան­ցեալին այս տե­սակ որո­շումներ ջնջող վճիռ­ներ ու­նի։ Էլ­պէ­յօղ­լու կ՚առար­կէ ամ­բողջա­կան որո­շու­մին դէմ եւ յի­շեց­նէ թէ իւ­րա­քան­չիւր կա­լուա­ծի հա­մար պե­տակա­նաց­ման պատ­ճա­ռաբա­նու­թիւն պէտք է ներ­կա­յացուի։ «Եկե­ղեցի­ները, վան­քե­րը պահ­պա­նու­մը անհրա­ժեշտ մշա­կու­թա­յին ար­ժէք ներ­կա­յաց­նող կա­լուած­ներ ըլ­լա­լով կը նշուին։ Նա­խարա­րաց Խոր­հուրդի պե­տակա­նաց­ման որո­շու­մը ան­տե­սած է Մշա­կու­թա­յին եւ Բնա­կան Ինչքե­րու Պահ­պանման Մա­սին Օրէն­քը»։ Փաս­տա­բանը կը յի­շեց­նէ որ Տի­յար­պէ­քիրի միջ­նա­բեր­դը նշուած է ՈՒ­ՆԷՍՔՕ-ի Հա­մաշ­խարհա­յին Մշա­կոյ­թի Ժա­ռան­գի ցան­կին մէջ։ Բա­ցի այդ, այս որո­շու­մը կը հա­կասէ նաեւ Լո­զանի Դաշ­նագրի տրա­մադ­րութեան։ «Լո­զանի Դաշ­նա­գիրը փոք­րա­մաս­նութիւննե­րուն կը ճանչնայ ամէն տե­սակի բա­րեգոր­ծա­կան, կրօ­նական եւ ըն­կե­րային հաս­տա­տու­թիւննե­րու հիմ­նադրու­թիւնը եւ վար­չութիւ­նը։ Հա­մաձայ­նագրի 42-րդ յօ­դուա­ծով Թուրքիոյ Հան­րա­պետու­թիւնը կը խոս­տա­նայ այս հաս­տա­տու­թիւննե­րու պահ­պա­նու­մը։ Շտապ պե­տակա­նացու­մով ոտ­նա­կոխուած կ՚ըլ­լայ Լո­զանի Դա­շին­քը եւ Թուրքիոյ Սահ­մա­նադ­րութեան 90-րդ յօ­դուա­ծը»։

Կա­ռավա­րու­թեան Տի­յար­պէ­քիրի մէջ մեծ հա­կազ­դե­ցու­թեան պատ­ճառ դար­ձած այս որո­շու­մին դէմ փաս­տա­բանի դա­տարան յանձնած դի­մումնա­գիրը իր բո­վան­դա­կու­թիւնով պատ­մա­կան վկա­յագ­րի մը վե­րածուած է։ «Պե­տակա­նաց­ման որո­շում կա­յացուած Սուրբ Կի­րակո­սը Մի­ջին Արե­ւել­քի մե­ծագոյն հայ­կա­կան եկե­ղեցին է։ Վեր­ջին տա­րինե­րուն կա­տարուած վե­րանո­րոգու­թիւնով հա­մայն հա­յու­թեան ու­շադրութեան ար­ժա­նացած է։ Աշ­խարհի բո­լոր կող­մե­րէն հա­յեր ուխտագ­նա­ցու­թեան կու գան դէ­պի այս եկե­ղեցի։ Վե­րանո­րոգու­թիւնը եւ խնամ­քը կը կա­տարուի թա­ղական խոր­հուրդի կող­մէ։ Եկե­ղեցին թա­ղական խոր­հուրդին իրա­ւասու­թե­նէն դուրս գա­լով չի կրնար իր գո­յու­թիւնը պա­հել։ Սոյն պե­տակա­նաց­ման որո­շու­մով իշ­խա­նու­թիւնը եկե­ղեցին փլե­լու լիազօ­րու­թիւն կը ստա­նայ։ Նոյ­նիսկ եթէ հա­մոզուինք որ չեն փլեր, պե­տական պաշ­տօ­նէու­թիւնը չի կրնար կրօ­նաւոր­նե­րու, քա­հանա­ներու վար­ձատրու­թիւնը եւ եկե­ղեց­ւոյ այլ ծախ­սե­րը ստանձնել։ Պե­տակա­նաց­ման որո­շու­մը դէմ է Լո­զանի Դաշ­նագրին, սահ­մա­նադ­րութեան, նա­խորդ կի­րար­կումնե­րուն եւ վեր­ջա­պէս մարդկա­յին խղճին»։

Տի­յար­պէ­քիրի Քա­ղաքա­պետա­րանը, Ճար­տա­րապետ­նե­րու Սե­նեակը, Փաս­տա­բան­նե­րու Կա­ճառը եւ ան­հատ քա­ղաքա­ցիներ եւս դատ բա­ցած են կա­ռավա­րութեան շտապ պե­տակա­նաց­ման որո­շու­մին ջնջուելուն հա­մար։ Այս դա­տերը հա­մակար­գե­լու եւ հե­տապնդե­լու նպա­տակով կազ­մուած է «Սուր Թա­ղամա­սը Ապ­րեցնե­լու եւ Պահ­պա­նելու Հար­թակ» մը։ Հար­թա­կի իրա­ւական յանձնա­խումբի ան­դամ փաս­տա­բան Տէվ­րիմ Պա­րըշ Պա­րան «Ակօս»ին յայտնեց թէ իրենց յանձնա­խումբի մի­ջոցաւ դատ բա­ցող­նե­րուն թի­ւը հա­սած է 600-ի։

Գուրշունլու Ճա­մի եւ Հայ Կա­թողի­կէ Եկեղեցւոյ կրած ծանր վնասին փոխարէն Սուրբ Կիրակոս Եկեղեցւոյ Մայր Տաճարը չէ վնասուած։ Վնասուած են միայն յարակից շէնքերը եւ եկեղեցւոյ մուտքի դուռը։