Հացադուլը անիրաւուած մարդկանց ճարահատ աղաղակն է։ Ան որ անիրաւութեան զոհ գացած է եւ փակ են իր մատնուած անարդարութեան դէմ բողոքելու բոլոր միջոցները ճարահատօրէն կը դիմէ ինքնապատժութեան։ Մարդ ինքզինք կը պատժէ ո՛չ թէ համոզուելով թէ յանցագործ է, այլ ընդ հակառակը համոզուելով որ ինք անմեղ է, բայց հնարաւորութիւն չունի այդ անմեղութիւնը պարզելու։
Այս շաբաթ թերթի սիւնակներուն մէջ կը հանդիպիք այս բնոյթով երկու ուսուցիչներու դիմած հացադուլի լուրին։ Այդ լուրը բնականաբար տեղ չի գտներ իշխանութեան փողը դարձած լրատուամիջոցներու մէջ։ Իսկ եթէ յանկարծ ձեւով մը սպրդի ու որպէս լուր տեղ գտնէ այդ տեսակի թերթերէն մէկուն մէջ կը ստեղծէ ակնկալուածէն ընդ հակառակ ազդեցութիւն մը։ Համացանցի վրայ կը շռայլուին ատելութեան ինչ-ինչ նախադասութիւններ։ Նշենք որ այս երեւոյթը սահմանուած չէ միայն մեր երկրով։ Ոխով ու ատելութեամբ լեցուն բոլոր սրտերու մէջ հակառակորդիք այդ ճարահատ դիմադրութիւնը կը բախի նոյն ատելութեան։ Բազմաթիւ մեկնաբանութիւններ մի առ մի լոյս կը տեսնեն ամենայն չարիք մաղթելով անիրաւուածին։ Տակաւին մօտ անցեալին էր, երբ Իսրայէլի բանտերուն մէջ հացադուլի դիմողներուն իբրեւ թշնամութիւն խումբ մը մոլեռանդ հրեաներ խորովածի խրախճանք սարքեցին բանտարկեալներու խցիկներուն մօտ։ Իսկ այդ բանտերու անվտանգութիւնը ապահովելու պաշտօնակոչուած զինուորները փոխանակ կանխամիջոցներու դիմելու սիրով մասնակցեցան մոլեռանդներու հիւրասիրութեան։ Բոլորովին տխուր է այս նիւթի մօտ պատմութեան անցուդարձերը։ Յիշենք որ նախապէս Թուրքիոյ բանտերուն մէջ ծաւալող եւ բանտարկեալներու կենցաղային պայմաններուն բարելաւումը պահանջող հացադուլերուն դէմ այդ օրուայ կառավարութիւնը դիմած էր շատ ծանր հակազդեցութեան։ Զինուորներով գրաւած էին արգելանոցները եւ տասնեակներով մարդկանց մահուան պատճառ դարձած եւ ծիծաղելու նման այդ վայրագ գործողութիւնը կոչած էին «վերադարձ դէպի կեանք»։ Այսօր եթէ հիմնականապէս կը խօսինք երկու ուսուցիչներու դիմած հացադուլին շուրջ, պէտք չէ մոռնալ որ այս նոյն ժամերուն Թուրքիոյ տարբեր բանտերուն մէջ տակաւին տասնեակներ կը գտնուին նոյն դաժան պայմաններուն տակ։ Մարդուն մարդու դէմ գործադրած չարիքը անսահման է։ Այդ ժամանակ ալ գտնուած էին մարդիկ, որոնք յամառօրէն կը պնդէին թէ բանտարկեալները գաղտնագողի կը սնանին։ Մարդկային զարգացած միտքն է որ կարեւորութիւն կ՚ընծայէ մարդու կեանքին։ Իսկ տգիտութիւնը միշտ ոխերիմ է։ Ան նոյնիսկ պատճառաբանութիւն ալ ունի մարդու կեանքը արժեզրկելու համար։ Վերջերս մահապատիժը վերահաստատելու միտումով կատարուած ջանքերը պէտք է դիտել այդ տրամադրութեան մէջ։ Չէ՛ որ իսլամական իրաւաբանութիւնը կը քարոզէ փոխադարձութեան սկզբունքով։ Մինչդեռ տակաւին շաբաթ մը առաջ նշեցինք այսօրուայ համար ամբողջովին վիճելի քաղաքական նախասիրութեան մը հետեւանքով կախաղան ելած երկրի երեք արժէքաւոր զաւակներու մահուան տարելիցը։
Ետ դարձ չունեցող, սրբագրելու հնարաւորութիւն չընծայող վճիռ մըն է մահապատիժը, որմէ կը հրաժարի ամբողջ քաղաքակիրթ աշխարհը։ Խնդրեմ ոեւէ մէկը չփորձէ «բայց Ամերիկայի մէջ կը գործադրուի» ըսելու։ Մենք կը խօսինք քաղաքակիրթ աշխարհի մասին։ Իսկ այն որ թղթադրամին վրայ գրած է «մենք Աստուծոյ կը հաւատանք» դուրս է մեր ընդգծած սահմանումէն։
Նախապէս ալ բազմիցս ըսած ենք Թուրքիա եւ Միացեալ Նահանգներ իրարու նմանող շատ երեւոյթներ ունին։
