Թուրքիոյ ամենատարածուն չարագործութիւններէն մէկն է գերեզմաններու կողոպուտը։ Անցեալին յաճախ անդրադարձած ենք երկրի այս կամ այն անկիւնը, իբրեւ թէ հայերու կողմէ թաղուած գանձերը գտնելու համար կատարուած սրբապղծութեան զանազան օրինակներու։ Նոյնիսկ պետական պաշտօնեաներ ներքաշուած են այդ չարագործութեան եւ հետզհետէ գոյացած է գանձախոյզերու կազմակերպութիւններ։ Այդ կազմակերպութիւնները նոյնիսկ կը յանդգնին իրենց գործի նրբութիւնները ծանօթացնող պարբերականներ հրատարակելու։ Այս շաբաթավերջին երկու անջատ դէպքերու բերմամբ նիւթը անգամ մը եւս այժմէականութիւն ստացաւ։ Նախ Տիարպէքիրի Սիլվան գաւառի մէջ գանձախոյզներ փորձեցին շէնքի մը մէջ թաղուած գանձ փնտռելու։ Երբ տեղւոյն բնակիչները այս մասին բողոք յայտնեցին ոստիկանութեան, շուտով յայտնի դարձաւ թէ այդ նոյն ոստիկանները արդէն իրենք եւս միջամուխ եղած են կատարուած կողոպուտին եւ ոստիկանական ինքնաշարժներ ղրկելով փորձած են ստեղծել այն տպաւորութիւնը, թէ կատարուած պեղումները պետութեան հսկողութեան տակ են։
Միւս կողմէ 3 Փետրուարին Պաթմանի մերձակայ Չիներա գիւղի մէջ եւս պատահեցաւ խիստ անմարդկային կողոպուտի փորձ մը։ Գիւղացիներ շուներու հաչոցէն անդրադառնալով գացին մօտակայ գերեզման ու տեսան թէ բացուած է շիրիմ մը, ուր 15 տարի առաջ թաղուած էր երիտասարդուհի մը՝ Սարա Կիր։ Սարա էզտի մըն էր եւ մահացած էր Գերմանիոյ մէջ եւ ընտանիքը անոր դին փոխադրած էին իրենց գիւղը, իրենց կրօնական աւանդոյթներով հողին յանձնելու համար։
Չիներա գիւղի բնակիչներէն Ճենկիզ Քըյ սարսափով կը պատմէ պատահածը, ըսելով թէ այս դէպքը, որ առաջին հերթին ատելութիւն կը յիշեցնէ, իրականութեան մէջ գանձախոյզներու ագահութենէն ուրիշ նշանակութիւն մը չունի։ «Մեր մահմետական հարեւաններն ալ խիստ անհանգիստ են կատարուածէն։ Ի՞նչ ուզեցին այդ աղջկան շիրիմէն։ Պէտք է գիտնային, որ էզտիները իրենց ննջեցեալները զարդեղէնով, գոհարեղէնով թաղելու նիման սովորոյթ մը չեն ունեցած»։
Չիներա Ռաման լերան ստորոտին պատմական գիւղ մըն է, որուն բնակիչները անցեալին բոլորովին էզտիներ եղած են։ Պաթման 1980-ական տարեթիւերուն աւելի քան 10 հազար էզտի բնակիչներ ունէր։ Անոնք ձանձրանալով իրենց դէմ կատարուած հալածանքէն, գաղթեցին դէպի եւրոպական երկիրներ։ Այսօր հազիւ մէկ կամ երկու էզտի ընտանիք կը բնակին Չիներայի մէջ։ Տեղւոյն օրինապահ մարմինները այժմ կ՚աշխատին այս սրբապղծութիւնը իրականացնողներուն ինքնութիւնը պարզելու։
