Հիասթափեցնող կանոնագիր
23 Սեպտեմբերի երեկոյեան վերջապէս հասաւ Ներքին Գործոց Նախարարութեան թելադրած կանոնագիրը։ Թէ տեղապահը եւ թէ Նախաձեռնարկ Մարմինը պատրիարքական ընտրութեան գործընթացը առաջ տանելու համար կը սպասէին սոյն կանոնագիրը։ Սակայն եկած կանոնագիրը իր հետ բերաւ նաեւ նոր տարակարծութիւններ, քանի որ ան կը փորձէր միջամտել ընտրութեան աւանդական կանոններուն։ Նախարարութեան ղրկած կանոնագիրը կը թելադրէր պատրիարքական ընտրութեան համար թեկնածութիւնը սահմանափակել միայն Թուրքիոյ մէջ գործող եպիսկոպոսներով։ Պայման մը, որ նախապէս խնդրոյ առարկայ չէր եղած եւ ամբողջութեամբ կը հակասէր մեր եկեղեցւոյ կանոններուն։ Համայնքային կարգ մը շրջանակներ արդէն կը սպասէին նման մերձեցում մը, քանի որ համայնքէ ներս կարգ մը շրջանակներ արդէն իսկ իրենց յոյսը կապած էին նման սահմանափակումի մը։ Կատարուածին դէմ առաջին դժգոհութիւն բարձրացնողը եղաւ Կրօնական Ժողովի ատենապետ Արամ արք. Աթէշեան, յայտնելով թէ նման սահմանափակումը ստուեր պիտի ածէ ընտրութեան արդարութեան վրայ։
Իսկոյն այս մտահոգութեան ձայնակցեցաւ նաեւ տեղապահ Սահակ եպսկ. Մաշալեան եւ այս զարգացումներէն ետք համայնքայինուշադրութիւնը ուղղուեցաւ դէպի Նախաձեռնարկ Մարմնի արտակարգ ժողովին։ Այս հանգրուանին իսկապէս ալ կարեւոր է Նախաձեռնարկ Մարմնին դիրքորոշումը։ Մարմինը կրնայ առարկել կատարուածին դէմ եւ նաեւ կրնայ համակերպիլ պարզուած պարտադրանքին։
Այս մասին ընդհանուր հակումը կ՚ուղղուի պարտադրանքը մերժելու ուղղութեամբ։ Արդարեւ երեկոյեան ուշ ժամերուն ժողովը աւարտեցաւ առանց յայտարարութեան։
Բարեփոխումներ
Մինչ այդ կատարուած կարգ մը փոփոխութիւնները դժգոհութիւն չեն յառաջացուցած, քանի որ մնացած են որոշ տրամաբանութեան սահմաններուն մէջ։ Օրինակի համար նոր կանոնագրութիւնով առիթ ընձեռուած է երիտասարդներու, որպէս պատգամաւոր թեկնածու ըլլալուն առջեւ։ Նախապէս պատգամաւորութեան թեկնածու ըլլալու համար կը պահանջուէր 30 տարեկանը լրացուցած ըլլալու պայմանը, ինչ որ հիմա թէ քուէարկելու եւ թէ թեկնածու ներկայանալու համար տարիքի սահմանը զեղչուած է 18-ի, այնպէս ինչպէս որ կը կատարուի երկրի կառավարութիւնը ընտրելու գործընթացին մէջ։
Նոր կանոնագրութիւնը կը բարձրացնէ նաեւ պատգամաւորներու թիւը, որ դարձեալ առանց վարանումի ընդունելի կը դատուի բոլորին կողմէ։
Սակայն թեկնածութեան առջեւ նոր սահմանափակումներ պարտադրող կանոնագիրը կը կարօտի սրբագրութեան։
Պատգամաւորներու թիւը բարձրացած
Տարակարծութեան նիւթ մըն ալ կրնար դառնալ պատգամաւորներու թիւը։ Նախապէս աւելի մեծ թիւով պատգամաւորներով ներկայացող կարգ մը թաղեր, այս անգամ կ՚ապրին որոշ կրճատում։ Միւս կողմէ ընդհանուր պատգամաւորներու թիւը զգալիօրէն բարձրացած է եւ հասած 120-ի։ Անոնցմէ 22 կը պատկանի ամենաշատ բնակչութիւն ունեցող Ֆերիգիւղի եկեղեցւոյ։ Որպէս բազմութիւն բնակչութիւն ունեցող թաղ երկրորդ կարգի վրայ է Պաքըրգիւղը 14 պատգամաւորներով։ Եշիւլգիւղցիներ 10, գատըգիւղցիներ 7, սամաթիացիներ 6, Մայր եկեղեցւոյ, Օրթագիւղի եւ Գնալը Կղզիի թաղեցիներն ալ 3 պատգամաւորներով պիտի ներկայացնեն իրենց կամքը։ Սկիւտարի Սուրբ Կարապետ, Սուրբ Խաչ եւ Պէյօղլուի Սուրբ Երրորդութիւն եկեղեցիները պիտի ընտրեն 2-ական պատգամաւոր։ Մնացեալ բոլոր եկեղեցիները կ՚ունենան մէկական պատգամաւոր, որոնց վրայ կու գայ աւելնալու հոգեւորական 17 պատգամաւորներ եւ այսպէսով ընդհանուր թիւը կը հասնի 120-ի։
Անշուշտ որ երկու հանգրուանով կայացող ընտրութիւնն ալ բաւականին դժգոհութիւն պատճառող երեւոյթ է, քանի որ մարդիկ չեն ուզեր իրենց ձայնը վստահիլ պատգամաւորներու եւ կը նախընտրեն ուղղակի իրենք ընտրել պատրիարք։
Հակազդեցութիւններ
Ինչպէս պիտի ակնկալուէր նախարարութեան ընտրութեան դէմ միջամտութիւնը տեղի տուած է բուռն հակազդեցութիւններու։ Սակայն այս բոլորը կը հանդիպի այնպիսի ժամանակի մը, ուր պոլսահայ համայնքը արդէն իսկ կորսնցուցած է միասնական կամք մը դրսեւորելու կարողութիւնը։ Երեւոյթ մը՝ որու մասին արդէն որոշ զգուշացման նմոյշներ կային Արամ արք. Աթէշեանի ընդվզման մէջ։ Արդարեւ Աթէշեան սրբազան կը յայտնէր, թէ նման որոշումի մը ետին կայ կարգ մը տխուր շրջանակներու ջանքերը։ Գաղտնիք չէ թէ, այստեղ նշուած այդ շրջանակները իրենց ազդեցութիւնը ունենան նաեւ զանազան կազմերէ ներս։ Որպէս «Ակօս» փորձեցինք կարծիքը շօշափել զանազան շրջանակներուն եւ մեր քաղած տպաւորութիւններով յայտնի դարձաւ տարածուն դժգոհութեան մը առկայութիւնը։ Համայնքային բազմաթիւ շրջանակներ անընդունելի կը գտնեն յառաջ բերուած սահմանափակումը եւ կ՚առաջարկեն շուտափոյթ առարկութիւն։
ՀՏՓ կուսակցութեան պատգամաւոր Կարօ Փայլան նիւթը փոխանցած է խորհրդարան եւ հարցումով մը դիմած է Ներքին Գործոց Նախարարին։ Ան այսպէս կը հարցնէ թէ ի՞նչ հեռանկարով կարիքը զգացուած է նման սահմանափակումի մը, քանի որ այդ սահմանափակումը մանաւանդ ապագայի համար կը սպառնայ պատրիարքի ընտրութիւնը անկարելի դարձնելու հաւանականութեան։
Փայլան մանաւանդ կը շեշտադրէ հոգեւոր ճեմարանի մը բացակայութիւնը եւ ապա կը հարցնէ, թէ այս պայմաններու տակ ո՞ւր պիտի ուսանին Պոլսահայ հոգեւորականները, որպէսզի կարողանան ապագային ստանձնել պատրիարքի պաշտօնը։ Նշենք թէ այս նոյն մտահոգութեան կը հանդիպինք նաեւ Արամ եւ Սահակ սրբազաններու առարկութիւններուն մէջ եւս։ Բացի այդ անցեալին այս նիւթով բաւականին միտք մաշեցուցած շրջանակներ ալ կը բաժնեն նման կարծիքներ։
Այսպէս Մտքի հարթակ շարժումը եւս ելոյթ ունեցած եւ ըսած է թէ անհրաժեշտութիւն է կատարուած սխալի շուտափոյթ սրբագրութիւնը։
Ընդվզում յայտնած է նաեւ նախապէս պատրիարքական տեղապահ ընտրուած Գարեգին արք. Պէքճեան, դիտել տալով թէ այս որոշումով վտանգուած կ՚ըլլայ ո՛չ միայն ներկայ ընտրութեան օրինականութիւնը, այլ նաեւ ապագայի բոլոր պատրիարքական ընտրութիւնները։ Կասկած չկայ թէ այս զարգացումով ստուերի ծանր քօղ մը իջած է ընտրութեան արդարութեան վրայ եւ այժմ Նախաձեռնարկ Մարմնին կը վիճակի այդ շուքը վերացնել իր ներկայացնելիք առարկութիւնով։ Այս մասին խորհուրդը ժողով գումարեց, բայց թերթս հրատարակութեան տրուած պահուն տակաւին չէր կայացած յստակ որոշում մը։ Եթէ ժողովը գումարուեցաւ միայն մէկ օրակարգով եւ եթէ ժամեր անց տակաւին որոշում մը չէ կայացած,այս երեւոյթն ալ ինքնին ապացոյց է Նախաձեռնարկ Մարմինէ ներս տիրող տարակարծութիւններու։
Իսկ այս փուլին ինչպէ՞ս չմտածել Արամ արք. եպիսկոպոսի տեղապահի ընտրութենէն ետք ըրած յայտարարութիւնները։ Սրբազանը կը պնդէր թէ տեղապահի ընտրութեան օրով կաշառք առաջարկուած է կարգ մը քուէարկողներու։ Ուրեմն այս պահուն դժուար է միանշանակ որոշումի մը հանգիլ։
Ըստ երեւոյթի խնդիրը պիտի շարունակուի գլխացաւ ըլլալ մինչեւ, որ յստականայ այս անելը յաղթահարելու եղանակները։
