ՌՈՒԲԷՆ ՅՈՎԱԿԻՄԵԱՆ
«Ոչինչ չի խանգարում
մարդուն՝ լինել բնական, որքան
զարդարուելու ցանկութիւնը»
Լա Ռոշֆուկօ
Գործիչ կը համարուին այն անձինք, որոնք կ՚աշխատին, գործունէութիւն կը ծաւալեն յօգուտ պետութեան, համայն հասարակութեան, կուսակցութեան, կրօնական կամ արտադրողական կազմակերպութիւններէն որեւէ մէկուն, ըլլայ այն համայնքային բարեկեցութեան կամ այլ նպատակներու ծառայելու։ Անոնց շարքին կը պատկանին քաղաքական խմբաւորումները եւ մամուլի հսկայ բանակը ի սփիւռս աշխարհի։
Յաճախ կը պատահի, որ վերջինները միասին կը գործեն իրենց ընդհանուր շահերէն ելնելով մանաւանդ հայ սփիւռքի պայմաններուն, երբ կապը մայր երկրի իշխանութեան հետ երբեմն երերուն է եւ խորթ, շահաբերութեան նպատակները՝ տարբեր, իսկ մարդիկ անտարբեր՝ իրենց պարտականութիւններուն։
Դարեր ի վեր մեր երկիրը տարբեր ելեւէջներ ապրած է, յաղթանակներ եւ պարտութիւններ ունեցած, բայց երբեք միայնակ անդունդը իյնալու վտանգի առջեւ չէ եղած, ինչպէս այսօր, երբ այդ սպառնալիքը, որպէս դամոկլէսի թուր՝ ի դէմս մեր հարեւաններու եւ ներքին խաժամուժի, կախուած է մեր գլխուն եւ որեւէ երաշխիք չկայ, որ այն տեղի չունենայ մօտ ապագային։ Վտանգը ակնյայտ է, եւ Արցախի չարաբաստիկ օրինակը ակնառու, միայն թէ բոլորը չեն, որ ընդունակ են վիճակի կարեւորութիւնը հասկնալու, ճիշդ եզրայանգումի հասնելու, մանաւանդ ընդդիմադիր յորջորջուող խառնամբոխը, որ վեցերորդ տարին է արդէն առանց դադարի իշխանութիւն քանդելու քայլեր կը ձեռնարկեն՝ առանց մի վայրկեան մտածելու կամ հասկնալու, որ իրենց երկրի շիրիմը կը փորեն։ Չափն ու սահմանը անցած է արդէն։ Սփիւռքի եւ հայրենիքի մէջ ի վերջոյ պիտի դադարի սարսափի եւ իրար հանդէպ ատելութեան տարածումը, որուն գործուն հեղինակներն են մթագնած տեսողութեամբ մամուլի որոշ խմբագիրներ, բարձր աստիճանի բազում կրօնաւորներու մասնակցութեամբ եւ աջակցութեամբ։ Տեղին է յիշեցնել կաթողիկոսի, արք. Աջապահեանի, եպ. Գալստանեանի եւ այլոց զազրելի անունները։
Կարելի՞ է լռութեան մատնել խայտառակութեան համազօր այն դրուագը, երբ ընդամէնը օրեր առաջ, հայ բանակի 32-րդ տարեդարձը կը տօնուէր Յունուար 28-ին, եկեղեցին արքայական բացակայութեամբ ներկայ էր Եռաբլուրը նշուող հանդիսութեան՝ պատշաճ չհամարելով իր մասնակցութիւնը իշխանութեան հետ միաժամանակ։ Այս մեծ յաւակնութիւններով մարդիկ իրենց համակիրներով հանդերձ դեռ չեն հասկացած եւ կը հասկնա՞ն արդեօք՝
ա) Բանակի տարեդարձը եւ անոր արժանի յարգանքի ու մեծարանքի ցուցաբերումը ոչ-անհատական, այլ ազգային բնոյթի է, եւ իրենք պատասխանատու են։
բ)Եթէ համոզուած են, որ իշխանութիւններուն համազօր դիրքի արժանի են, ապա պիտի մոռնան մանկամիտ նեղացկոտութիւնը եւ պետական այրի կեցուածք ունենան, որմէ շատ հեռու են։
գ)Եթէ համոզուած են, որ պճնուած հանդերձանքով պատարագ մատուցելով է, որ երկիր պիտի փրկեն՝ չարաչար կը սխալին. ցաւալի Արցախը օրինակ։
դ)Զարմանալի էր, որ «Զարթօնք»ի (17-2-24) խմբագիրը տեղ կը յատկացնէր ոմն գրականագէտ Սերժ Սրապիոնեանի թունալից գրառումին կաթողիկոսի մասին ծաւալուած խօսակցութիւններու վերաբերեալ։ Հեղինակը վստահ է, թէ իշխանաւոր «Ազգադաւ ոհմակ՝ տգիտութեան շները, որքան քարկոծեն ոսկին պղինձ չի դառնայ» եւ եկեղեցին է երկրի վերջին յենասիւնը։ Բաւական երկար բարբաջանքէն ետք այս կարճատեսը իր կուռքը կը դասէ Սահակ Պարթեւի, Ներսէս Աշտարակեցիի, Խրիմեան Հայրիկի, Գէորգ Դ Կոնստանդուպոլսեցիի, Վազգէն Ա եւ այլ մեծերու կողքին՝ միաժամանակ սպառնալով, որ պատերազմ կը յայտարարէ բոլոր անոնց դէմ, որոնք բողոքի հաւաք կը կազմակերպեն Մայր Աթոռի առաջ, քանզի ինքը եւ իր նմանները «եկեղեցւոյ զինուոր են»։
ե) Որքան ճիշդ կ՚ըլլար, եթէ Մայր Աթոռը մի փոքր հոգ տանէր եւ իր դրան առջեւը մաքրէր, երբ հարիւրաւոր կարգալոյծ եւ կամաւոր հրաժարուած հոգեւորականներ կան։ Այսօր մամուլը յայտնեց ԱՄՆ արեւմտեան թեմի առաջնորդ սրբ. Տօնոյեանի հրաժարման լուրը, որ պատահական չէ։ Միեւնոյն առիթով բարձր դասի հոգեւորականը, մանաւանդ երբ Հոգեւոր Բարձրագոյն Խորհրդի անդամ է, բարոյական որեւէ պատճառ կամ իրաւունք չունի քաղաքական դիրքաւորում բռնել իշխանութեան այսինքն ժողովուրդի դէմ ցոյցերու մասնակցելով եւ յօդուածներ գրելով։ Չէ՞ որ եկեղեցին բաց է բոլորին։
Այս թուարկումը կարելի էր բազմացնել, բայց եկեղեցւոյ դիրքը նսեմացնել չէ մեր նպատակը, այլ նշել կարգ մը անարժան եկեղեցականներու անտեղի ու անվայել ընթացքը։
Ի՞նչ է մամուլի գործունէութեան կատաղի բնոյթի յարձակողական այն տեսակը, որ որոշ խմբագիրներ եւ «վարպետ» յօդուածագիրներ պարբերաբար կը լեցնեն էջեր՝ միակ նպատակ ունենալով իշխանութիւնները քարկոծել, որ յաճախ վայրահաչէն հեռու չըլլար՝ պահպանելով արհեստավարժի մակարդակ։ Այդ ոլորտին «առաջնակարգ» դեր եւ համբաւ ունի Սարգիս Մահսէրէճանը, որու ժանտահոտ թանաքէն աղբանոց կը հոտի եւ ցաւօք անոր կը նմանին Սեւակ Յակոբեանը, Յարութ Սասունեանը եւ ուրիշներ, որոնց առջեւ սփիւռքի խմբագիրներու դռները լայն բաց են։
Շատ բան ունինք փոփոխելու, վերէն վար, աջէն ձախ եւ անհնար է գուշակել, թէ՚ վերի ու վարի, աջի ու ձախի միջեւ կարծրացած փոխադարձ ատելութիւնը, որ զգալի ծաւալ ու բովանդակութիւն ստացած է, կարելի պիտի ըլլայ թօթափել մեր ուսերէն եւ մարդկային արժանի յարաբերութիւններ ստեղծել հայ հասարակութեան շրջանակին՝ ՀՀ թէ՚ սփիւռք։
Համոզուած եմ, որ, այո՚, հնարաւոր է, միայն թէ արդի համաշխարհային թոհ ու բոհի պայմաններուն դժուար է,− իմա՚ անկարելի,− բարոյական նեցուկ գտնել։
(Սեն Ռաֆայէլ)
