ԱՌՕՐԵԱՅ

Մերձաւոր արեւելեան քաղաքատնտեսական ներկայ զարգացումներու վրայ իր առանձնայատուկ ազդեցութիւնը ունի քրտական գործօնը։ Միջազգային յարաբերութիւններու մակարդակով քրտական հարցը առաջին անգամ բարձրացուած է Վերսայլեան աշխարհակարգի հաստատման շրջանակներուն։ 1920 թուի Սեւրի դաշնագիրը Թուրքիոյ կը պարտադրէր Քիւրտիստանին ինքնավարութիւն տրամարդրել։ Երբ 1923-ին Սեւրին յաջորդեց Լոզանի խորհրդաժողովը, քրտական հարցը դարձեալ քննարկման նիւթ եղաւ։ Թուրքիոյ Ազգային Ժողովը անմիջապէս հեռագրեց Լոզան, ըսելով որ քրտերը երբեք չեն բաժնուիր Թուրքիայէն։ Հեռագիրը ստանալով թրքական պատուիրակութեան ղեկավար Իսմէթ Փաշան Լոզանի մէջ յայտարարեց թէ Թուրքիա կը պատկանի երկու ժողովուրդներու՝ թուրքերուն եւ քիւրտերուն։ Սակայն ինչպէս յայտնի է աւելի ետք Թուրքիոյ մէջ արգիլուեցաւ քրտերէնը եւ քիւրտերը հռչակուեցան «Լեռնային Թուրքեր»։

Գերմանիոյ Պատէն Ուիւրթեմպէրկ նահանգի Ուլմ քաղաքին մէջ Հայոց ցեղասպանութեան դարադարձը կը ոգեկոչուի միջոցառումներու շարքով։ Քաղաքի ժողովրդական լսարանը (vh Ulm) ընդառաջելով ընկերաբան Իմրան Կիւրթաշի ներկայացուցած նախագծին, ձեռնարկած է հարիւրամեակի միջոցառումներ։Անուանի տուտուկահար Էրթան Թէքին եւ ժողովրդական երգիչ Ահմէտ Ասլան համերգով մը հանդէս եկան ու ներկայացուցին հայ ու ալէվի երաժշտութենէ ընտրուած հարուստ յայտագիր մը։Շաբաթ մը անց, Գերմանիոյ հայ համայնքի ներկայացուցիչ Ռաֆֆի Քանթեան բանախօսեց «Ցեղասպանութեան ժամանակագրութիւնը» խորագրով։

Երկար տարիներէ ի վեր անգործածելի դարձած «Քահանայից Տուն»ը։այժմ բծախնդիր վերանորոգութիւն մը կ՚ապրի։ Այժմ նախկին վեց անջատ տուները կը միացուին մէկ ամբողջական կառոյցի, որու աւարտին երբեմնի Քահանայից Տունը պիտի վերածուի պութիք հիւրանոցի։

Հայաստանի Հանրապետութիւնը 1991-ին հիմնուեցաւ Սպիտակի երկրաշարժի եւ Ղարաբաղի պատերազմի աւերակներուն վրայ։ Պատերազ մի հետեւանքով երկիրը շրջափակման մէջ էր։ Մեծամօրի ադոմակայանը փակուած էր նորաստեղծ պետութեան կողմէ։ Կը տիրէր ուժանիւթի ճգնաժամ։ Իշխանափոխութեան հետեւանքով երկրի տնտեսութիւնը ամբողջովին քայ այուած էր։ Նախապէս զարգացած ճարտարագիտական աւանդ ունեցող Խորհրդային Հայաստանի բոլոր գործարանները թալանուած, նոյնիսկ գործող հաս տոցնե րը մետաղեայ թափածոյ որպէս թալանիչներու կողմէ ծախուած էր Պարսկաստանին եւ Թուրքիոյ։ Այս պայմաններու տակ գործազրկութիւնը հասաւ անտանելի համեմատութիւններու։ Ընտանիքի պատասխանատուութիւնը ուրիշ միջոց չէր թողուր եթէ ոչ աշխատանքի համար արտագաղթել։

Եթէ անկեղծ քաղաքական գործիչը կամ համարձակ լրագրողը բռնապետական երկրում բռնել են ճշմարտութիւնը բարձրաձայնելու ճամբան, ապա նրանց լռեցնելը, դա ժամանակի խնդիր է եւ որքան յետաձգուի լռեցման գործողութիւնը, նրա ապրած օրերը ընկալւում են որպէս թանկարժէք նուէր։ Գուցէ այդ է պատճառը, որ նման անձինք, գիտակցելով, որ իրենց սզբունքների համար սեփական կեանքն է դրուած զոհասեղանին, ապրում են բացարձակ լիարժէք կեանքով եւ տասնապատկուած ուժով, իսկ երբ նրանց վերջապէս լռեցնում են, ապա նրանք ընկնում են հերոսի մահով եւ այդ մահը նախանձ է առաջացնում սովորական մահկանացուների մէջ։ «Ես էլ կ՚ուզենայի մեռնել Հրանդի պէս», շատերից եմ լսել այս հոգոցը։ Այժմ նոյնն են ասում Պորիս Նեմցովի մասին։

Երեւանի Ազգագրական ինստիտուտի մէջ 3 Մարտ Երեքշաբթի կայացաւ պատմաբաններ՝ Նամըք Տինչ եւ Ատնան Չէլիքի հեղինակած «Հարիւրամեայ Ախը» գիրքին ծանօթացումը։ Ինստիտուտի գրադարանին մէջ կայացած հանդիպման ներկայ գտնուեցան ակադեմական շրջանակներէ եկած դէմքեր։

Հրանդ Տինքի սպանութեան հետ կապուած պետական պաշտօնեաներու մասին շարունակուող հարցաքննումներու բերմամբ Ազգային Լրաքաղութեան Բաժնի նախկին վարիչ Ռամազան Աքեիւրէք եւս ձերբակալուեցաւ։ Աքեիւրէքի ձերբակալման պատճառներուն մէջ կան «դիտումնաւոր սպանութեան մէջ թերացում», «պաշտօնը չարաշահել» եւ «պաշտօնաթուղթերու զեղծարարութիւն» մեղադրանքները։

Փետրուարի 12-ին Հրանդ Մաթեւոսեանի 80-ամեակն էր, սակայն Հայաստանի ներքաղաքական պայթիւնավտանգ լարուածութիւնը ստիպում է ինձ հրաժարուել այդքան շահեկան նիւթից, որն է Հրանդ Մաթեւոսեանը։

Իսթանպուլաբնակ Տէրսիմցի հայերու հիմնած հայրենակցական միութենէն ետք ներկայիս Տէրսիմ բնակող հայերն ալ կազմեցին իրենց անջատ միութիւնը՝ «Տէրսիմի Հայոց եւ Ալէվիներու Բարեկամութեան Միութիւն» կոչումով։ Օրինական հիմնադրութիւնը կատարած նախաձեռնարկ մարմինի անունով «Ակօս»ի խմբագրութիւն այցելող Սէրքան Սարիաթաշ յայտնեց, որ այժմ կը շարունակեն անդամագրութիւնը, որուն որոշ թիւի մը հասնելէն ետք պիտի կատարեն համագումար եւ պիտի ընտրեն վարչութիւնը։

Անցեալ 11 Փետրուար Չորեքշաբթի երեկոյ, Վարչապետ Ահմէտ Տաւութօղլուի Թուրքիոյ փոքրամասնութիւններու աշխարհական ներկայացուցիչներուն ուղղուած հրաւէրին արձագանգները կը շարունակուին։ Վարչապետին ընթրիքի հրաւէրին ժամանեցին զանազան ազգային կամ կրօնական փոքրամասնութիւններէ շուրջ 40 հրաւիրեալներ։ Հասարակութեան աւելի լայն շերտի մը հետ շփում ապահովելու համար բացի հոգաբարձութեանց կամ թաղականութեանց ներկայացուցիչներէ, հրաւիրուած էին նաեւ հայրենակցական միութիւններու, մամլոյ ծառայութիւններու եւ հարթակներու ներկայացուցիչներ։