Յակոբ եւ Մարիամ Ունճեաններու յիշատակին՝ իր ծոռան՝ Անի Ֆիշենկճեանի կողմէ

Որդիական ակնածանքով՝

ԱՆԻ ՖԻՇԵՆԿՃԵԱՆ

Հալէպ-Երեւան

Յա­կոբ եւ Մա­րիամ զոյ­գե­րը, բնիկ ուրֆա­ցի, եղեռ­նէն առաջ կը հիւ­սեն իրենց ըն­տա­նեկան բոյ­նը։ Կ՚ու­նե­նան եր­կու մանչ՝ Յով­հաննէս եւ Պետ­րոս։ 1915-էն առաջ տե­ղի ու­նե­ցած զի­նուո­րահա­ւաքի օրե­րուն Յա­կոբը՝ տան հայ­րը, կը տա­րուի բա­նակ, իսկ Մա­րիամ իր եր­կու ման­չե­րուն, մօր եւ 3 քոյ­րե­րուն հետ, 1915-ին, կը տա­րագ­րո­ւին Ուրֆա­յէն եւ տա­րագիր­նե­րու կա­րաւան­նե­րուն հետ կ՚իյ­նան Սու­րիոյ անա­պատ­նե­րը։

Ճա­նապար­հի կի­զիչ արե­ւը, տօ­թը եւ թուրք զի­նուոր­նե­րու հա­լածանքն ու ան­բա­րոյ կե­ցուած­քը ան­տա­նելի կը դարձնեն տա­րագիր­նե­րու կեան­քը։ Անոնք կը նա­խընտրեն մա­հը եւ հեր­թով կը նե­տուին մօ­տակայ հո­րին մէջ վերջ տա­լով իրենց տան­ջանքնե­րուն։ Մա­րիամ եւս իր մօր եւ քոյ­րե­րուն հետ կը նա­խընտրէ այդ ճա­նարա­հը եւ հոր նե­տուե­լէ առաջ իր եր­կու ման­չե­րը կը յանձնէ մէ­կուն խնամ­քին։

Աս­տո­ւածա­յին տնօ­րինու­մով Մա­րիամ եւ փոքր քոյ­րը կը փրկուին։ Մա­րիամ, որ­պէս աղա­խին, ժա­մանակ մը կ՚աշ­խա­տի թուրքի տան մէջ։ Իսկ փոքր քոյ­րը կ՚ար­ժա­նանայ բա­րեպաշտ մար­դոց խնամ­քին եւ իմա­նալով իր քրոջ մա­սին՝ այդ մար­դոց շնոր­հիւ քոյ­րը կ՚ազա­տէ այդ տան­ջանքէն եւ եր­կուքը կը փախցնեն Հա­լէպ։

Յա­կոբին վի­ճակո­ւած էր նոր կեանք։ Ան պա­տերազ­մին չի զո­հուիր եւ բա­նակին հետ կը յայտնո­ւի Երու­սա­ղէմ։ Այնտեղ կը հան­դի­պի իր տա­րագիր հա­րազատ­նե­րուն, սա­կայն չգտնե­լով Մա­րիամն ու իր որ­դի­ները, կ՚որո­շէ փնտռել ու գտնել։ Այդ ճա­նապար­հով կը հաս­նի Հա­լէպ։ Հա­լէպի մէջ կը գտնէ միայն կի­նը՝ Մա­րիամը ու կրկին կը միանան։ Զա­ւակ­նե­րը վե­րագտնե­լու ու­ղիով կը հաս­նին Ուրֆա։ Վե­րակազ­մե­լով իրենց ըն­տա­նեկան բոյ­նը կ՚ու­նե­նան եր­կու մանչ՝ կրկին Յով­հաննէս եւ Պետ­րոս, եւ մէկ աղ­ջիկ՝ Ով­սաննա, որ իմ մեծ մայրս է (եւ մինչ օրս կ՚ապ­րի Հա­լէպ՝ 93 տա­րեկան)։

1922-էն ետք կը վե­րադառ­նան Հա­լէպ վերջնա­կանա­պէս լքե­լով Ուրֆան։ Ժա­մանակ մը կը բնա­կին Սու­լէյմա­նիէի ուրֆայ­ցի­ներու հիւ­ղա­ւան­նե­րուն մէջ, որ­մէ ետք կը փո­խադ­րո­ւին Նոր Գիւղ (այդ թո­ւական­նե­րուն Հա­լէպի արո­ւար­ձաննե­րէն կը հա­մարո­ւէր, այ­սօրուան հա­յաշատ կեդ­րո­նը)։

Յա­կոբ կը մա­հանայ 1961-ին։

Մա­րիամ մին­չեւ իր մա­հը կ՚ապ­րի եր­կու ման­չե­րը գտնե­լու եւ տես­նե­լու երա­զան­քով։ Բազ­միցս Հա­լէպ եկող որ­բե­րուն մէջ կը փոր­ձէ գտնել իր որ­դի­ները, սա­կայն չի գտներ։ Մա­րիամ իր զա­ւակ­նե­րը պի­տի ճանչնար անոնց մար­մի­նին վրայ թո­ղած նշան­նե­րէն, սա­կայն եկող որ­բե­րը չէին կրեր այդ հետ­քե­րը։ Այսպի­սով Մա­րիամ իր հո­գին կ’աւան­դէ 1966-ին, իր եր­կու զա­ւակ­նե­րուն կո­րուստի ցաւն ու անոնց կա­րօտի եր­գը տա­րած իրեն հետ։

Թող բո­լոր մեր կո­րուստեալ­նե­րու հո­գինե­րը ար­ժա­նանան երկնքի ար­քա­յու­թեան։

ՅԻ­ՇԱՏԱ­ԿԸ
ԱՆ­ԹԱ­ՌԱՄ ՄՆԱՅ