Ռուսաստանը, մենք եւ մեր շահերը

Խօսում եմ մի ռու­սա­տեացի հետ.

- Հի­մա մեր սահ­մաննե­րը ՌԴ-նն է պա­հում։

- Դէ ռուսն իր շահն ու­նի (զզուան­քով)։

- Ու­րեմն ստաց­ւում է, որ հայն իր սե­փական սահ­մաննե­րը պա­հելու շա­հը չու­նի՞։

Ռազ­մա­վարու­թեան հե­տազօ­տու­թիւննե­րի կեդ­րո­նի տնօ­րէն Ռուսլան Պու­խո­վը civilinet-ի հետ զրոյ­ցում նշում է, որ հա­յերը մե­ղադ­րում են ռուսնե­րին դա­ւաճա­նու­թեան մէջ, Պայ­տե­նին՝ որ չ՚օգ­նեց, այ­սինքն նա չի զգում հա­յերի մէջ պար­տո­ւած պա­տերազ­մի հան­դէպ պա­տաս­խա­նատո­ւու­թեան գի­տակ­ցում։ Տխուր է, որով­հե­տեւ աշ­խարհագ­րա­կան եւ ռազ­մա­վարա­կան տե­սան­կիւնից Հա­յաս­տա­նը այնպի­սի վի­ճակում է, որ նոր պա­տերազ­մը ան­խուսա­փելի է։ Այո, առա­ջին ար­ցա­խեան պա­տերազ­մում յաղ­թե­ցիք, ասում է նա, բայց իւ­րա­քան­չիւր յաղ­թա­նակաց եր­կիր ըն­թացքում քայ­քայւում է։ Պե­տու­խո­վը չի տես­նում հան­րութեան տրա­մադ­րութիւննե­րում Ար­ցա­խի կորստի որե­ւէ ափ­սո­սանք, եւ կար­ծում է, որ հան­րութիւ­նը՝ երկրորդ ան­գամ ընտրե­լով Փա­շինեանի քա­ղաքա­կան ու­ժը, ըն­դունեց պար­տութիւ­նը։ Պե­տու­խո­վը հա­մեմա­տու­թիւն է անում Կո­սովո­յի հետ. երբ պէտք էր պաշտպա­նել Կո­սովոն, սեր­բե­րը վի­ճում էին՝ Կո­սովոն Սեր­բիայի սիրտն է թէ՞ չո­լախ ձեռ­քը, որը պէտք է կտրել եւ մտնել Եւ­րո­միու­թիւն. «Հա­յաս­տա­նը ՌԴ-ան բազ­մա­թիւ գլխա­ցաւանքնե­րից մէկն է. վատ յա­րաբե­րու­թիւննե­րը արեւ­մուտքի հետ, բարդ իրա­վիճա­կը Պե­լառու­սում, յայտնի չէ, թէ ինչ զար­գա­ցումներ կը լի­նեն կեդ­րո­նական Ասիայում թա­լիբ­նե­րի գա­լուց յե­տոյ, այնպէս որ Հա­յաս­տա­նը որ­պէս գլխա­ցաւանք 17-րդ տե­ղում է։ Ինչ վե­րաբեր­ւում է օգ­նութեանը, ապա մենք, ռուսներս, չենք կա­րող լի­նել աւե­լի հայ, քան հա­յերը։ Ի վեր­ջոյ սա ձեր պե­տու­թիւնն է, եւ դուք պի­տի պաշտպա­նէ՚ք այն, եւ ինչպէս կանցնեն ձեր սահ­մաննե­րը, դա պի­տի որո­շուի ոչ թէ Վա­շինքթո­նում կամ Մոս­կո­ւայում, այլ Երե­ւանում»։

Այո, մեծ տէ­րու­թիւն եւ մեծ ու բազ­մա­թիւ խնդիր­ներ, իսկ մեր խնդի­րը մէկն է. մեր երկրի իշ­խա­նու­թիւնը, որն այ­լեւս ոչ մի դե­րակա­տարու­թիւն չու­նի իր սե­փական երկրի շա­հերի հան­դէպ։ Սա ան­հերքե­լի փաստ է. երբ ատրպէյ­ճանցի­ները կա­լանա­ւորում են իրան­ցի վա­րորդնե­րին Հա­յաս­տա­նի ինքնիշ­խան տա­րած­քում, ապա հէնց Իրանն է բա­նակ­ցում Ատրպէյ­ճա­նի հետ, բայց երբ հա­յերին են գե­րի վերցնում, Հա­յաս­տա­նը չի բա­նակ­ցում, այլ՝ ռուս խա­ղաղա­պահն է բա­նակ­ցում Ատրպէյ­ճա­նի հետ, եւ Հա­յաս­տա­նը դուրս է մնում բա­նակ­ցա­յին գոր­ծընթա­ցից։ 44 օրեայ պա­տերազ­մին մեր իշ­խա­նու­թիւնը սպա­սում էր ինչ-որ մի հրա­հանգ արեւ­մուտքից, եւ այդ մի­ջոցին մենք կորցնում էինք գիւ­ղեր, քա­ղաք­ներ եւ երի­տասարդներ, մին­չեւ որ ՌԴ-ը ին­քը մտաւ Ար­ցախ եւ փրկեց Ար­ցա­խից մնա­ցած մի կտո­րը։ Այժմ ինքն է Հա­յաս­տա­նի փո­խարէն դար­ձել Ար­ցա­խից մնա­ցած այդ կտո­րի երաշ­խա­ւորը։

Ահա թէ ոնց է նկա­րագ­րում Հա­յաս­տա­նի վի­ճակը լրագ­րող եւ հա­սարա­կական գոր­ծիչ Սեր­կէյ Կար­նաու­խո­վը, ով պատ­րաստւում էր Երե­ւանի մեր­ձա­կայ­քում ամա­ռանոց կա­ռու­ցել, բայց հի­մա դի­տում է Հա­յաս­տա­նը որ­պէս մի եր­կիր, որ­տեղ դա նպա­տակա­հար­մար չի. «Գու­ցէ ար­ցախցի­ների մեծ մա­սը դառ­նայ ՌԴ-ան հպա­տակ, իսկ դա նշա­նակում է, որ բնակ­չութեանը թո­շակ­ներ եւ սո­ցիալա­կան վճար­ներ կը յատ­կացնի, բնա­կելի ֆոնդ կը կա­ռու­ցո­ւի, բայց՝ հա­յաս­տանցի­ները դժգոհ են ռուսնե­րից։ Ին­չո՞ւ, որով­հե­տեւ նրանց ու­ղեղնե­րի վրայ աշ­խա­տել են եւ աշ­խա­տում են, որ­պէսզի այստե­ղից վռնտեն ռուսնե­րին։ Հա­յաս­տա­նի չէ­զոքու­թիւնը աշ­խարհագ­րա­կան այս զար­գա­ցումնե­րի ըն­թացքում կա­րող են վե­րաց­նել ձեր եր­կի­րը Հա­րաւա­յին Կով­կա­սի քար­տէ­զից»։ Նա խօ­սում է հայ­կա­կան վեր­նա­խաւի փա­սիֆու­թեան մա­սին, հա­մեմա­տելով հրեական էլի­տար շրջա­նակ­նե­րի ակ­տի­ւու­թեան հետ, երբ նշում է, որ ներ­կայ գտնո­ւելով Մոս­կուայում հա­յերի հա­ւաքոյթնե­րին, իզուր ժա­մանակ է վատ­նում՝ խո­րոված, խո­րոված եւ դա­տար­կա­բանու­թիւն։ Բայց ռուսնե­րը միայն մար­դա­սիրա­կան նպա­տակ­նե­րով չեն պաշտպա­նում հա­յերին. նրանց ան­հանգստաց­նում է Թու­րա­նի գա­ղափա­րը եւ նրանք օգ­նում են հա­յերին հա­կառակ հա­կառու­սա­կան տրա­մադ­րութիւննե­րի։ Եւ... ռուսնե­րը ձեռ­քից բաց չեն թող­նի Հա­յաս­տա­նը։ Ինչ է ստաց­ւում։ Ռուսնե­րը շահ ու­նեն եւ պա­հում են Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քը առանց հա­յերին ոչնչաց­նե­լու, իսկ Ատրպէյ­ճանն ու Թուրքիան աչք են դրել Հա­յաս­տա­նի տա­րածքնե­րի վրայ, այդ պատ­ճա­ռով Ատրպէյ­ճա­նը քայլ առ քայլ ամէն կող­մից մտնում է եւ դիր­քա­ւոր­ւում, զօր­քեր է կու­տա­յում մեր սահ­մաննե­րին։ Հա­կառակ այդ սպառ­նա­լիք­նե­րի մեր ՀՀ-ան վար­չա­պետը նրանց խա­ղաղու­թեան առա­ջարկ է անում, պատ­րաստ է ավ­տո­մոպի­լային եւ եր­կա­թու­ղա­յին ճա­նապարհներ ապա­հովել մին­չեւ Նա­խիջե­ւան։

Քա­ղաքա­գիտու­թեան դոկ­տոր Ալեք­սէյ Մար­տի­նովն ասում է. «Էր­տո­ղանը հա­տել է բո­լոր կար­միր գծե­րը։ Նրա արած յայ­տա­րարու­թիւնը եւ ան­ցած տա­րուայ պա­տերազ­մում՝ Ատրպէյ­ճա­նին բա­ցայայտ ամէն ին­չով աջակ­ցե­լը դրա մա­սին է վկա­յում։ Օրի­նակ՝ այս ըն­թացքում շատ տե­ղին կը լի­նէր Ռու­սաստան- Իրան-Հա­յաս­տան դա­շին­քը։ Բայց Հա­յաս­տա­նում ու՞մ հետ նոր դա­շինք կազ­մես։ Ի՞նչ իշ­խա­նու­թեան հետ կազ­մես։ Ու՞մ հետ խօ­սես։ Ռու­սաստա­նը ի հար­կէ ու­նի խնդիր­ներ Թուրքիայի եւ Ատրպէյ­ճա­նի հետ, բայց միւս կող­մից՝ Հա­յաս­տա­նում մար­դիկ են իշ­խա­նու­թեան, որոնց հետ Ռու­սաստա­նը լուրջ բա­ներ չի կա­րող խօ­սել, լուրջ հար­ցեր չի կա­րող քննար­կել. Նրանք չա­փազանց ան­կանխա­տեսե­լի եւ կաս­կա­ծելի են։ Սրա­նից բա­ցի՝ Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թիւնը յայ­տա­րարում է թուրքե­րի հետ ինչ-որ «նոր էջեր» բա­ցելու մա­սին. Այնպէս որ՝ ամէն ինչ աւե­լի բարդ է, քան թւում է շա­տերին».

Նո­յեմ­բե­րի 9-ին նոր թուղթ են պատ­րաստւում ստո­րագ­րել, որի ար­դիւնքում 1920-ի քար­տէզնե­րով պի­տի սահ­մա­նազա­տում անցկա­ցուի եւ ճա­նաչո­ւի Հա­յաս­տա­նի եւ Ատրպէյ­ճա­նի ամ­բողջա­կանու­թիւնը, իսկ դա նշա­նակում է, որ Ար­ցա­խը պի­տի մտնի Ատրպէյ­ճա­նի կազմ։ Հա­յաս­տա­նի հան­րութիւ­նը ան­շուշտ ան­հանգիստ է այդ առի­թով, բայց դա ըն­դա­մէնը հա­մացան­ցա­յին ան­հանգստու­թիւն է։ Յե­տոյ ասե­լու են, որ Փու­թի­նը արեց, Կրեմ­լը արեց։ Կա­սեն, որ Նի­կոլը նո­րից ստո­րագ­րեց, բայց հար­ցը ար­դէն մեր մէջ է. մե՞նք ինչ արե­ցինք։ Ռուսն ու ամ­բողջ աշ­խարհն ասում են, որ Հա­յաս­տա­նի ժո­ղովուրդը կրկին Նի­կոլ Փա­շինեանին ընտրեց, եւ նա ժո­ղովրդի տո­ւած ման­դա­տով ջնջե­լու է հա­յոց պատ­մութեան պայ­քա­րի 30 տա­րուայ էջե­րը։ Գի­տակ­ցո՞ւմ է ար­դեօք, որ ստո­րագ­րե­լու է մեր սուրբ նա­հատակ­նե­րի արեամբ։