ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

Ծանօթաց՛էք, Ռապացկին է

(Շարունակութիւն նախորդ թիւի)

92տա­­­րեկա՞ն էք ասում։ Ո՞ր տա­­­րիքն է ամե­­­նակա­­­րեւո­­­րը՝ 30՞, 40՞, 50՞, եւ այդքան կա­­­րեւո՞ր է, ար­­­դեօք, սե­­­ւեռո­­­ւել կամ առանձնաց­­­նել որե­­­ւէ տա­­­րիք։ Սա­­­կայն փաստ է, որ բո­­­լոր ճա­­­նապարհնե­­­րը տա­­­նում են դէ­­­պի ման­­­կութիւն։ Լի­­­նում է, որ մա­­­նու­­­կը չի ու­­­նե­­­­­­­նում ման­­­կութիւն, եթէ ծնող­­­նե­­­­­­­րը բա­­­ցակա­­­յում են իր կեան­­­քում, իսկ Ռա­­­պաց­­­կին, պե­­­տու­­­թեան ձե­­­ռամբ զրկո­­­ւելով ծնող­­­նե­­­­­­­րից, դար­­­ձաւ սկզբից պե­­­տու­­­թեան հո­­­գածու­­­թեան ներ­­­քոյ դաս­­­տիարա­­­կուող անձ, իսկ երբ սկսո­­­ւեց Մեծ Հայ­­­րե­­­­­­­նական պա­­­տերազ­­­մը (1941-1945), դար­­­ձաւ «գնդի որ­­­դի» (այսպէս էին անո­­­ւանում ման­­­կա­­­­­­­հասակ­­­նե­­­­­­­րին, ով­­­քեր յայտնւում էին պա­­­տերազ­­­մի կի­­­զակէ­­­տում) Սա­­­կայն ամէն ինչ կար­­­գով։

Ծնո­­­ւել էր Ռա­­­պաց­­­կին Հիւ­­­սի­­­­­­­սային Մանչժու­­­րիայի Չի­­­նական արե­­­ւելեան եր­­­կա­­­­­­­թու­­­ղու Եաօ- Մին կա­­­յարա­­­նում 1928-ի Սեպ­­­տեմբե­­­րի 28-ին։ Հայ­­­րը՝ Ռո­­­ման Ռա­­­պաց­­­կին ծնու­­­նով Կիեւից էր, բայց 4 տա­­­րեկան էր, երբ նրա ըն­­­տա­­­­­­­նիքը տե­­­ղափո­­­խուեց Մանչժու­­­րիայի Հար­­­բին քա­­­ղաք։ Այստեղ հայ­­­րը 1915-ին աւար­­­տեց ար­­­հեստա­­­գոր­­­ծա­­­­­­­կան ու­­­սումնա­­­րանը եւ նոյն՝ 1915-ին զօ­­­րակո­­­չուեց ռու­­­սա­­­­­­­կան ցա­­­րական բա­­­նակ, որ­­­տեղ ծա­­­ռայեց մին­­­չեւ 1917 թ.։ Այ­­­նուհե­­­տեւ տե­­­ղի ու­­­նե­­­­­­­ցաւ յե­­­ղափո­­­խու­­­թիւն, եւ Ռա­­­պաց­­­կի­­­­­­­ների ըն­­­տա­­­­­­­նիքը ըն­­­դունեց սո­­­վետա­­­կան քա­­­ղաքա­­­ցիու­­­թիւն, 1926-ին Ռո­­­ման Ռա­­­պաց­­­կին եւ նրա քոյ­­­րե­­­­­­­րը ստա­­­ցան սո­­­վետա­­­կան անձնագ­­­րեր, միայն եղ­­­բայր՝ Ալեք­­­սանդրը ըն­­­դունեց չի­­­նական հպա­­­տակու­­­թիւն։ 1935-ին Ռա­­­պաց­­­կու ըն­­­տա­­­­­­­նիքը եկաւ Սո­­­վետա­­­կան միու­­­թիւն, իսկ 1937-ին նրան կեղծ մե­­­ղադ­­­րանքով գնդա­­­կահա­­­րեցին։ Ռա­­­պաց­­­կու մայ­­­րը նոյնպէս Չի­­­նաս­­­տա­­­­­­­նից էր. Աս­­­տո­­­­­­­ւած գի­­­տի, թէ ինչպէս էր իր ըն­­­տա­­­­­­­նիքը յայ­­­տո­­­­­­­ւել Հար­­­բի­­­­­­­նում, բայց ռուսնե­­­րը կա­­­ռու­­­ցում էին Մանչժու­­­րիայում Չի­­­նական արե­­­ւելեան եր­­­կա­­­­­­­թու­­­ղի, այդ պատ­­­ճա­­­­­­­ռով էլ Ռա­­­պաց­­­կու հօ­­­րը գնդա­­­կահա­­­րեցին որ­­­պէս... ճա­­­պոնա­­­կան լրտես։ 1968-ին գնդա­­­կահա­­­րուա­­­ծի քոյ­­­րը տե­­­ղեկանք ստա­­­ցաւ, որ Ռո­­­ման Ռա­­­պաց­­­կին վե­­­րականգնո­­­ւել է իր իրա­­­ւունքնե­­­րի մէջ յան­­­ցա­­­­­­­կազ­­­մի բա­­­ցակա­­­յու­­­թեան շնոր­­­հիւ։ Այնպէս որ եւ յան­­­ցանքն էր բա­­­ցակա­­­յում, եւ ին­­­քը մար­­­դը դար­­­ձաւ բա­­­ցակայ։ Ին­­­չո՞ւ եմ ես այդքան ման­­­րա­­­­­­­մասն կանգ առ­­­նում Ռա­­­պաց­­­կու ծնող­­­նե­­­­­­­րի ճա­­­կատագ­­­րի վրայ։ Որով­­­հե­­­­­­­տեւ նա կա­­­րողա­­­ցաւ յաղ­­­թա­­­­­­­հարել այդ «բա­­­ցակա­­­յու­­­թիւնը», աւե­­­լի ճիշդ նրա տա­­­ղան­­­դը դար­­­ձաւ նրան հո­­­վանա­­­ւոր։

-Ո՞վ ձեզ օգ­­­նեց, ո՞վ դաս­­­տիարա­­­կեց, ինչպէ՞ս եղաւ, որ դուք հա­­­սաք բար­­­ձունքնե­­­րի,-հարցրե­­­ցի ես Վլա­­­դիմիր Ռա­­­պաց­­­կուն։

- Իմ շուրջս միշտ բա­­­րի մար­­­դիկ էին լի­­­նում։ Մի երա­­­ժիշտ ան­­­գամ մը ինձ ասաց. «Տղա՛ս, դու մի՛ նա­­­յիր մեր վրայ, գնայ եւ սո­­­վորի՛ր. Մենք ստա­­­նում ենք ամ­­­սե­­­­­­­կան 80-100 ռուբլի եւ դրա հետ թո­­­շակի կանցնենք, իսկ դու ըն­­­դունակ ես, գնա՛յ Մոս­­­կո­­­­­­­ւայ եւ սո­­­վորիր»։

Ռա­­­պաց­­­կին այդ ժա­­­մանակ ար­­­դէն աւար­­­տել էր երե­­­կոյեան երի­­­տասար­­­դութեան դպրո­­­ցը Թբի­­­լիսիում, եւ մեկ­­­նեց Մոս­­­կո­­­­­­­ւայ՝ ըն­­­դունո­­­ւելու ռազ­­­մա­­­­­­­կան ինստի­­­տուտ (զի­­­նուո­­­րական դի­­­րիժոր­­­նե­­­­­­­րի հա­­­մար), 2001-ից դա զի­­­նուո­­­րական երաժշտա­­­նոց է Մոս­­­կո­­­­­­­ւայի երաժշտա­­­նոցին կից։ 1956-ին նա ստա­­­ցաւ զի­­­նուո­­­րական դի­­­րիժո­­­րի դիպ­­­լո­­­­­­­մը եւ նրան ու­­­ղարկե­­­ցին Ստե­­­փանա­­­վան որ­­­պէս գնդի նո­­­ւագախմբի դի­­­րիժոր։ Այ­­­նուհե­­­տեւ իր ծա­­­ռայու­­­թիւնը շա­­­րու­­­նա­­­­­­­կուել է Գեր­­­մա­­­­­­­նիայի Դրեզ­­­դեն քա­­­ղաքում, որից յե­­­տոյ՝ Վրաս­­­տա­­­­­­­նի Ախալ­­­քա­­­­­­­լաք քա­­­ղաքում, եւ վեր­­­ջա­­­­­­­պէս ար­­­դէն առանց փո­­­փոխու­­­թեան նա հաս­­­տա­­­­­­­տուեց Կի­­­րովա­­­կանում (1992-ին վե­­­րանո­­­ւանո­­­ւեց Վա­­­նաձո­­­րի)։ Այն դար­­­ձաւ Ռա­­­պաց­­­կու երկրոդ հայ­­­րե­­­­­­­նիքը։ 1977-ից նա դա­­­սաւան­­­դում էր Կի­­­րովա­­­կանի Թավ­­­րի­­­­­­­զեանի անո­­­ւան երաժշտա­­­կան ու­­­սումնա­­­րանում՝ փո­­­ղային բաժ­­­նում, միաժա­­­մանակ 1980-ից Կի­­­րովա­­­կանի քա­­­ղաքա­­­յին փո­­­ղային նո­­­ւագախմբի գե­­­ղարո­­­ւես­­­տա­­­­­­­կան ղե­­­կավար եւ դի­­­րիժորն էր։ Այն տա­­­րինե­­­րին դե­­­ռեւս գոր­­­ծում էր քի­­­միական կոմ­­­բի­­­­­­­նատը, որ­­­տեղ հա­­­րուստ հա­­­մեր­­­գա­­­­­­­յին ծրագ­­­րով հան­­­դէս էր գա­­­լիս Ռա­­­պաց­­­կու ղե­­­կավա­­­րած փո­­­ղային նո­­­ւագախմբը՝ լա­­­ւագոյ­­­նը ոչ միայն Հա­­­յաս­­­տա­­­­­­­նում, այլ՝ ողջ Անդրկով­­­կա­­­­­­­սում... Խա­­­ղացանկն ընդգրկում էր տար­­­բեր ժա­­­մանա­­­կաշրջան­­­նե­­­­­­­րի եւ ժան­­­րե­­­­­­­րի աւե­­­լի քան 100 ստեղ­­­ծա­­­­­­­գոր­­­ծութիւն. դա­­­սական, հայ­­­կա­­­­­­­կան ժո­­­ղովրդա­­­կան, հո­­­գեւոր, ժա­­­մանա­­­կակից, երաժշտու­­­թիւն կի­­­նօֆիլ­­­մե­­­­­­­րից, պա­­­տերազ­­­մա­­­­­­­կան եր­­­գեր, քայ­­­լերգներ, ման­­­կա­­­­­­­կան եր­­­գեր։ Ան­­­շուշտ մաս­­­նակցում էին մե­­­նակա­­­տար­­­նե­­­­­­­րը փո­­­ղային նո­­­ւագախմբի ու­­­ղեկցու­­­թեամբ։ Երազ էր, վե­­­րածո­­­ւած այ­­­սօր մի մեծ երա­­­զան­­­քի, որն է՝ ինչպէս ան­­­ցեալում, այնպէս էլ այ­­­սօր թող հնչի կրկին փո­­­ղային նո­­­ւագա­­­խումբը քայ­­­լերգ-շքերթնե­­­րում, փա­­­ռատօն­­­նե­­­­­­­րում, յու­­­շա­­­­­­­կոթող­­­նե­­­­­­­րի բաց­­­մա­­­­­­­նը, մշա­­­կու­­­թա­­­­­­­յին տար­­­բեր բնոյ­­­թի մի­­­ջացա­­­ռումնե­­­րին եւ... զբօ­­­սայ­­­գի­­­­­­­ներում։ Հէնց այնպէս։ Որ­­­պէսզի ճա­­­շակը ու­­­ղեկցի սո­­­վորա­­­կան մար­­­դուն առօ­­­րեայում։ Մե­­­նաւոր կամ ծաղ­­­կած ծա­­­ռերի տակ։ Իսկ Վլա­­­տիմիր Ռո­­­մանի Ռա­­­պաց­­­կին շա­­­րու­­­նա­­­­­­­կի իր ման­­­կա­­­­­­­վար­­­ժա­­­­­­­կան գոր­­­ծունէու­­­թիւնը Վա­­­նաձո­­­րի Կո­­­միտա­­­սի անո­­­ւան արո­­­ւես­­­տի դպրո­­­ցի փո­­­ղային բաժ­­­նի վա­­­րիչի պաշ­­­տօ­­­­­­­նում, եւ վա­­­նաձոր­­­ցի­­­­­­­ները՝ երա­­­ժիշտներ եւ հան­­­դի­­­­­­­սատես­­­նե­­­­­­­րը ճա­­­նաչէն Վա­­­նաձոր քա­­­ղաքի ակա­­­նաւոր երաժշտին։