ՄՇԱԿՈՅԹ ԵՒ ԱՐՈՒԵՍՏ

«Ակօս»ի բարեկամներէն Ամէտ Կէօքչէն «Մերօրեայ պատմահայրը» կը կոչէր թերթիս հայերէն էջերու աւագ խմբագիր Սարգիս Սերովբեանը։ Իր թարմ կորուստով մենք զրկուած էինք առասպելներու եւ դիցաբանութեան կախարդական աշխարհին վերաբերող յօդուածներէ։ Ուրախութիւնով կը ներկայացնենք այս անգամ եթէ ոչ պատմահայր, բայց ապագայ պատմաքոյր կոչելու արժանի երիտասարդ յօդուածագիր մը։ Յետայսու այս էջերու վրայ ան աւանդազրոյցներ կը փոխանցէ հայ վիպասանութեան հսկայ ժառանգէն գաղուած եւ մենք ալ ձեւով մը շարունակած կ՚ըլլանք սիրելի Սարգիս Սերովբեանի թողած աւանդը։

Այս շո­գը փա­ռատօ­նի հա­մար չէ, բայց հենց «Ոս­կէ Ծի­րան» է մո­ռաց­նել տա­լիս Յու­լի­սեան տօ­թը եւ ստի­պում տրուել կի­նօարուես­տի բա­րիք­նե­րին, որոնք են՝ կի­նօն­մոյշնե­րի դի­տումնե­րը եւ հան­դի­պումնե­րը դրանք ստեղ­ծողնե­րի հետ, վար­պե­տու­թեան դա­սեր, մամ­լոյ-ասու­լիսներ… Մաս­նա­գիտա­կան խօսք շար­ժանկա­րի մա­սին։ Այսպի­սով դուրս ենք գա­լիս գա­ւառա­կան մե­կու­սա­ցու­մից, նոր դէմ­քեր տես­նում, որոնք մեծ ներդրում են ու­նե­ցել կի­նօարուես­տի մէջ եւ ծա­նօթաց­նում նրանց մեր երկրի հա­մամարդկա­յին ար­ժէքնե­րի հետ։ Հա­յաս­տանն ու­նի իր խորհրդա­նիշ­նե­րը եւ… հա­մը։ Մեր երկրի համն առ­նե­լու հա­մար ծի­րանն է ընտրուել։ Այս մրգա­տեսակն է զուտ հայ­կա­կան։ Տա­րածուելով Հա­յաս­տա­նից՝ լա­տինե­րէն ամ­րագրուել է որ­պէս Prunus armeniaca, իսկ հռով­մեացի­ները այն անուանել են mela armeniaca (հայ­կա­կան խնձոր)։

Ինչպէս բո­լոր եր­կիրներ ու Թուրքիոյ բնա­կիչ­նե­րու հա­մար ալ եկած է ար­ձա­կուրդի ամիս­նե­րը։ Նա­խապէս Հա­յաս­տան այ­ցե­լած­ներ, երբ կը փոր­ձեն իրենց բա­րեկամ­նե­րուն յանձնա­րարել դէ­պի Հա­յաս­տան ճամ­բորդու­թիւն, յա­ճախ կ՚են­թարկո­ւին «իս­կա­պէս կ՚ար­ժէ՞», «ար­ձա­կուրդի հա­մար Հա­յաս­տան կարելի՞ է երթալ», «ի՞նչ կայ որ հոն», «ելեկտրա­կանու­թիւն կա՞յ»ի նման հար­ցումնե­րու։ Ճիշդ է որ Հա­յաս­տա­նի ցա­մաքա­յին սահ­մա­նը գոց է 1993-էն այս կողմ։ Բայց ամէն շա­բաթ եր­կու ինքնա­թիռ­ եր­կու ժա­մուայ թռիչ­քով Իս­թանպու­լը կը կա­պեն Երե­ւանին։ Մենք հա­մոզո­ւած ենք որ ար­ձա­կուրդի հա­մար ճիշդ ընտրու­թիւն մըն է Հա­յաս­տա­նը։ Ապա­ցոյ­ցը նա­խապէս գա­ցած­նե­րու տպա­ւորու­թիւնն է։ Եր­կի­րը Յու­լիս ամ­սո­ւայ մէջ կը պատ­րաստո­ւի «Ոս­կէ Ծի­րան» մի­ջազ­գա­յին կի­նօփա­ռատօ­նին։ Իսկ Օգոս­տո­սի սկիզ­բին կը մեկ­նարկէ «Հա­մահայ­կա­կան Ողիմ­պիական խա­ղերը»։ Այս բո­լորը նկա­տի ու­նե­նալով հա­մառօտ ու­ղե­ցոյց մը պատ­րաստեցինք Հայաստան այցելելու մտադիր եղողներուն համար։

Իս­թանպու­լա­հայ գե­ղարուես­տա­­կան կեան­­­քի մէջ իւ­­­րա­­­­­­­յատուկ գե­­­ղան­­­կա­­­­­­­րիչ մըն է Մար­­­լէն Թէ­­­քիր­­­տաղլը­­­ճան։ Արուես­­­տա­­­­­­­կանի ար­­­տադրու­­­թիւնը կը կա­­­տարէ ամ­­­բողջո­­­վին ու­­­րոյն մեր­­­ձե­­­­­­­ցու­­­մով մը։ Քիչ մը ու­­­շա­­­­­­­ցած եւ պա­­­տահու­­­թիւննե­­­րու բեր­­­մամբ մուտք գոր­­­ծած է նկար­­­չա­­­­­­­կան աս­­­պա­­­­­­­րէզ։ Իր իսկ պատ­­­մա­­­­­­­ծով գի­­­տենք թէ պա­­­տահա­­­կան հա­­­րեւա­­­նու­­­թիւն մըն է Յով­­­հաննէս Ղու­­­պէ­­­­­­­սէրեանի հետ, որ բա­­­ցած է նկար­­­չութեան գու­­­նա­­­­­­­գեղ հո­­­րիզո­­­նը իր առ­­­ջեւ։

Թուրքիոյ Հա­յոց Պատ­րիար­քա­րանը կը շա­րու­նա­կէ վեր­ջին տա­րինե­րուն զգա­լիօրէն թափ ստա­ցած հրա­տարա­կու­թեան աշ­խա­տու­թիւնը։ Ար­դէն լոյս տե­սած է նո­րահաս­տատ «Ար­մաշ» մա­տենա­շարի 11-րդ գիր­քը։

Շաբաթ մը ետք դար­ձեալ Այա Իրի­նի պատ­մա­կան տա­ճարն ենք։ Այս ան­գամ եկած ենք անուանի Ճազ-դաշ­նա­կահար Տիգ­րան Հա­մասեանի եւ Յա­րու­թիւն Թո­փիկեանի ղե­կավա­րու­թեամբ Երե­ւանի սե­նեկա­յին երգչա­խումբի հա­մեր­գը լսե­լու։ Հա­մասեանի նա­խորդ հա­մերգնե­րուն ար­ձա­գանգնե­րը ալ աւե­լի սրած են մեր հե­տաքրքրու­թիւնը։

Անուանի կինօբեմադրիչ Ատոմ Էկոեան Սերա Տինքի եւ Էրիք Նազարեանի պսակադրութեան մասնակցեցաւ իբրեւ նորապսակներու խաչեղբայրը։ Այդ մէկ շաբաթուան թոհուբոհի մէջ Մարալ Տինք յաջողեցաւ Ատոմ Էկոեանի հետ զրուցելով, Իսթանպուլեան տպաւորութիւններու մասին։

Երբեմն յանկարծակի երեւոյթներ կը յուշեն անցնող տարիները։ Այդպէս յանկարծակի առերեսում մը ապրեցանք երբ որմնազդի վրայ տեսանք «Իսթանպուլի 43-րդ Երաժշտական Փառատօն» գրութիւնը։ Այդ որմնազ­դը ինքնա­բերա­բար մեզ տա­րաւ վաղ երի­տասար­դութեան տա­րինե­րու։ 1972 տա­րեթիւն է մատ­նանշուածը։ Տա­րեթի­ւը՝ որ դուրս եկած ենք ծնո­ղական ան­մի­ջական հո­գատա­րու­թե­նէ եւ սկսած ենք որո­նել մեզ ձե­ւաւո­րող ճա­շակ­նե­րը, միտ­քե­րը, մի­ջավայրնե­րը։ Ձեռ­նարկած ենք Սա­յաթ Նո­վա երգչա­խումբի հիմ­նարկութեան։ Եթէ նա­խապէս ամ­բողջո­վին շրջա­պատուած էինք ըն­տա­նեկան կամ դպրո­ցական յա­րաբե­րու­թիւննե­րով, հի­մա դուրս եկած այդ դաշ­տէն կը փոր­ձէինք նոր ծա­նօթու­թիւններ, նոր ըն­կե­րու­թիւններ կազ­մե­լ։ Այ­սօր սի­րելի յի­շատակ մը դար­ձած Արա Ղու­պե­սերեանի հետ ծա­նօթա­նալով գիւ­տը ըրած էինք դա­սական երաժշտութեան։ Գիւտ մը, որ մեր առ­ջեւ լայ­նօ­րէն կը բա­նար հա­մաշ­խարհայնաց­ման դռնե­րը։ Այդ դռնէն կը մտնէինք նոր աշ­խարհ մը որ մեզ պի­տի պար­գե­ւէր աւե­լի նուրբ ճա­շակ, աւե­լի զգա­յուն երաժշտա­կան ըն­կա­լում, որոնցմով աւե­լի հա­րուստ պի­տի զգա­յինք մենք

Հա­յաս­­տա­­­նի առաջ­­նա­­­կարգ երա­­ժիշտնե­­րու կար­­գին կը դա­­սուի ծա­­նօթ ճա­­զի դաշ­­նա­­­կահար Տիգ­­րան Հա­­մասեանը։ Ան վեր­­ջերս ձեռ­­նարկած է հիւ­­րա­­­համերգնե­­րու ծրագ­­րին, որ ու­­նի նաեւ ուխտագ­­նա­­­ցութեան բնոյթ։ Հա­­մասեան որո­­շած է աշ­­խարհի վրայ հա­­րիւր եկե­­ղեցի­­ներու կա­­մար­­նե­­­րու ներ­­քեւ հնչեց­­նել Կո­­միտա­­սեան մե­­ղեդի­­ները եւ հայ ժո­­ղովուրդի պատ­­մա­­­կան տա­­ղերը։

Հայաստանի հեռուստաընկերութիւններու շրջանակներէ ներս ծանօթ անուն մըն է Արթիւր Բաղտամեանը։ Երբ առաջին անգամ արբանեակի դրութեամբ կարելի եղաւ «Հ1» հեռուստակայանի հաղորդումներուն հետեւիլ, օրուայ ուշ ժամերուն ամենահաճելի հաղորդումը դարձած էր Բաղտամեանի վարած «Կէսգիշերային Ճեպընթաց»ը։ Իր հիւրերու հետ վարած զրոյցները ուսուցողական յատկութիւն ունէին բոլորին համար։