ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ
Երկրի իշխանութիւնները եւ իշխանամէտ մամուլը որքան ալ լուռ մնայ, ընդդիմադիր շրջանակներ, լրագիրներ եւ հեռուստակայաններ յատուկ հաղորդումներով յիշեցին 6-7 Սեպտեմբեր 1955-ի կազմակերպեալ սադրանքը։ Ինչպէս ծանօթ է այդ թուականին օրուայ կառավարութեան պատուերով եւ պետական գաղտնի գործակալութիւններու կազմակերպութեամբ թալանի ահռելի գործադրութիւն մը կիրարկուեցաւ Պոլսոյ մէջ, որ ապա ունեցաւ իր բազմաբնոյթ հետեւանքները։
1955-ի ամառուայ ամիսներուն Կիպրոսի խնդրի շրջագծով բանակցութիւններ կը կատարուէին Լոնտոնի մէջ։ Այս բանակցութիւններուն մասնակցող թրքական պատուիրակութիւնը Անգարային թելադրեց թէ կարիքը կը զգայ Թուրքիոյ հասարակութեան այս նիւթի շուրջ գերզգայնութիւնը պարզող երեւոյթներու։ Այդ պահանջին իբր պատասխան «յատուկ ռազմական ծառայութիւն»ը ծրագրեց սադրիչ գործողութիւն մը։ «Ազգային լրաքաղութեան կազմակերպութեան» հաշւոյն աշխատող արեւմտեան Թրակիացի գործակալ մը ռումբ արձակեց Թեսաղոնիկէ քաղաքի մէջ Աթաթիւրքի ծնած տան պարտէզը։ Ոչ կործանիչ այդ ռումբի պայթումով թեթեւ վնասներ գոյացան շէնքին վրայ։ Սակայն լուրը շռնդալից հրապարակումով փոխանցող «Էքսփրես» թերթը կատարեց իրեն վիճակած պարտականութիւնը եւ թալանը սկսաւ։
Այս թալանի համար գաւառի զանազան կեդրոններէ բազմաթիւ մարդիկ հանրաշարժերով փոխադրուած էին Իսթանպուլ։ Իրենց փոխանցուած էր թաղերու մէջ քրիստոնեաներու պատկանող գործատեղիներու, բնակարաններու եւ եկեղեցիներու հասցէները։ Խուժանը ուղղուեցաւ դէպի այդ հասցէներ եւ քաղաքի զանազան թաղերու մէջ հրկիզուեցան աւելի քան 70 յունական եկեղեցի եւ վանք, թալանուեցան գերեզմանատուներ, գործատեղիներ եւ բնակարաններ։
Երկու օր տեւող դէպքերու աւարտին կառավարութիւնը արտակարգ վարչաձեւ հռչակեց։ Արտակարգ վարչաձեւի հրամանատարը յաջորդ օր թերթերու խմբագիրները հրաւիրեց իր մօտ եւ յայտարարեց այդ դէպքերու մասին լռութիւն պահելու հրահանգը։ Խմբագիրներուն ըսուեցաւ թէ միայն կրնան գրել այն նիւթերը որոնք փոխանցուած են «Անատոլու Աժանս» լրատու գործակալութեան կողմէ կամ ալ հնչած են երկրի պետական ռատիօկայանի միջոցաւ։
Այս դէպքերէն շուրջ հինգ տարի անց կառավարութիւնը տապալեցաւ զինուորական հարուծով մը եւ վարչապետ Ատնան Մենտերես սոյն դէպքերու պատճառաւ դատապարտուեցաւ 6 տարի ազատազրկման։ Մենտերես իրեն վերագրուող այլ մեղադրանքներու հետեւանքով 1961-ին կախաղան հանուեցաւ։ Քաղաքի յոյն բնակչութիւնը զգալիօրէն նուազեցաւ 6-7 Սեպտեմբերի սադրիչ գործողութենէն ետք։
Նախորդ շաբթուայ մէջ ՀՏՓ կուսակցութեան պատգամաւորներ՝ Կարօ Փայլան եւ Էօմէր Ֆարուք Կերկերլիօղլու նիւթը արծարծեցին խորհրդարանի ամպիոնէն եւ պահանջեցին որ վերջ գտնէ նման դէպքերու հանդէպ անպատժելիութեան աւանդութիւնը։
