Պաշտօնական պատմագրութիւնով Քիւրտիստանի Բանուորներու Կուսակցութիւնը, հանրածանօթ անունով ՓՔՔ (Փարթիա Քալքերանէ Քիւրտիստան) հիմնուած է 1978-ին Տիյարպեքիրի Լճէ գաւառի մէջ։ Այդ հիմնադրութիւնը պատմութեան մէջ կը յիշուի իբրեւ Ա համագումար։ Սակայն գործնականապէս ան տեսանելի կը դառնայ 1984-էն ետք։
Ընդյատակեայ այս կուսակցութիւնը որդեգրեց զինեալ ապստամբութիւն, քիւրտերու մատնուած արհամարանքին դէմ պայքարելու համար։ Այդ պայքարի առաջին թիրախները եղան այն քիւրտերը, որոնք կը գործակցէին պետական մարմիններու հետ։
Այս արարքները եւ յաջորդին մեծ քաղաքներէ ներս հասարակ բնակչութեան ուղղեալ յարձակումներու հետեւանքով պետական համակարգը այս զինեալ ապստամբութիւնը ներկայացուց իբրեւ ահաբեկչութիւն։
Աւելի քան 40 տարիներ տեւած այդ պայքարը պաշտօնապէս վերջացաւ կուսակցութեան ինքնալուծարկման որոշումով։
Արդարեւ 5-7 Մայիս թուականներուն կայացող 12-րդ համագումարի այս ուղղութիւնով առած որոշումը հրապարակուեցաւ 12 Մայիսի առաւօտուայ ժամերուն։
Թէեւ արդէն օրեր առաջ յայտնի էր համագումարի կամքը, սակայն յայտարարութեան պատճէնը հրապարակուեցաւ աւելի ուշ եւ տեղի տուաւ թերուդէմ կարծիքներու։
Առարկութեան հիմքը կը կազմէր Լոզանի դաշնագրի եւ 1924-ի սահմանարդութեան մասին նշումները։ Պաշտօնական յայտարարութիւնը կը թելադրէր վերադառնալ 1923-ի հաստատումներէն, որոնք Թուրքիոյ Հանրապետութիւնը կը բնութագրէին իբրեւ ազգային պետութիւն։ Պարզ է թէ այստեղ ակնարկուած ազգը կ՚ընդգրկէ միայն թուրք տարրը, ինչ որ անընդունելի է ինքզինք երկրի համատեղ հիմնադիր համարող քիւրտերու համար։ Անոնք կը վկայակոչեն 1921-ի սահմանադրութիւնը, ուր կը շեշտադրուէր նաեւ քրտական գործօնը։
Ազգայնական շրջանակները խիստ հակազդեցութիւն ցուցաբերեցին այս պահանջին դէմ։ Անոնց համաձայն Լոզանի դաշնագիրը երկրի կալուածաթուղթն էր եւ անձեռնմխելի։ Մինչ որոշ մտաւորական շրջանակներ կը մերժէին այդ անձեռնմխելիութիւնը ըսելով որ «Լոզանը թափու (կալուածաթուղթ) է, բայց ոչ թապու»։
Երկարատեւ բանակցութիւններէ ետք կեանքի կոչուած սոյն որոշումը իր հետ կը բերէ նաեւ նոր հարցադրումներ։
Որքան ալ ՓՔՔ-ի լուծարկումը ներքին քաղաքական խնդիր մը ըլլալով գնահատուի, ան ունի նաեւ միջազգային նշանակութիւններ։
Միջին Արեւելքի մէջ հողը դարձեալ փխրուն է եւ ի դէմ տեղացի ժողովուրդի խաղաղատենչ աղաղակներուն, գերտէրութիւններ եւ անոնց տարածքաշրջանի գործիչները ունին իրարու դէմ մրցակցութեան զանազան հաշիւներ։
Քիւրտ ժողովուրդի բնակած պատմական տարածքը ներկայիս բաժանուած է չորս պետութիւններու միջեւ։ Անոնցմէ միայն մէկուն՝ Իրաքի հիւսիսային հատուածին մէջ քիւրտերը տիրացան կիսանկախ ինքնավարութիւն մը հաստատելու։ Սուրիոյ հիւսիսային հատուածը եւս փխրուն է այս առումով, քանի որ Ռոժավայի մէջ եւս կը տիրէ ոչ պաշտօնական ինքնավարութիւն մը։
ՓՔՔ-ի լուծարկումը այս բոլորին հետ առնչուած խնդիր մը ըլլալուն, հարցական է անոր բացակայութիւնով գոյանալիք պարապութեան հետեւանքները։
Վերադառնալով խնդրի ներքին քաղաքական ազդեցութիւններուն, շատեր եղելութիւնը կը դիտեն նախագահի իշխանութիւնը յարատեւ դարձնելու ծրագիր մը ըլլալով։
Այս պահուն կարեւորագոյն հարցը հետեւալն է՝ արդեօք լուծարկման որոշումը պիտի նպաստէ՞ երկրէ ներս ժողովուրդավարութեան եւ օրինականութեան վերահաստատումին, թէ ոչ իշխանութիւնը պիտի շարունակէ իր ճնշումները ընդդիմութեան եւ հետզհետէ հասարակութեան դէմ։
