Արմատներուն Ճամբորդութիւն՝ թելերու հետքերով

Հրդեհի մը ատեն, ձեր անձնա­կան ապա­հովու­թիւնը ձեռքբե­րելէ ետք, առա­ջին ան­գամ ի՞նչ կ'ու­զէիք փրկել։ Հար­ցումին տրո­ւելիք պա­տաս­խաննե­րը տար­բեր են։ Բայց մի­թէ ձեր մտքին կու գա՞ն ձեռ­քի գոր­ծեր՝ ասեղ­նա­գոր­ծութիւններ, պա­րանոց­ներ կամ տան­դելներ։

ԸԼԿԱԶ ԿԷՕՔԸՐՄԱՔԼԸ

igokirmakli@gmail.com

Հրդեհի մը ատեն, ձեր անձնա­կան ապա­հովու­թիւնը ձեռքբե­րելէ ետք, առա­ջին ան­գամ ի՞նչ կ'ու­զէիք փրկել։ Հար­ցումին տրո­ւելիք պա­տաս­խաննե­րը տար­բեր են։ Բայց մի­թէ ձեր մտքին կու գա՞ն ձեռ­քի գոր­ծեր՝ ասեղ­նա­գոր­ծութիւններ, պա­րանոց­ներ կամ տան­դելներ։

Տե­պորա Վա­լոմա իր ձեռ­քին ու­նե­ցած գոր­ծե­րը կը բնո­րոշէ «աչ­քե­րը կու­րացնող կամ թան­գա­րանա­յին չեն» բայց ան­մի­ջապէս կը յա­ւելէ. «Եթէ տա­նը մէջ հրդեհ բռնկի, առաջ անոնք կ'ու­զեմ փրկել։ Մեծ մայրս իր կեան­քին ընդմէ­ջէն ամէն իրի­կուն լուռ կեր­պով ժան­տիլ կը ծե­ռէր. կը ծռէր, լուռ կեր­պով կը գոր­ծէր։ Բա­ւական հան­դարտ էր, բայց այս լուռ աշ­խա­տան­քը չէր կրնար ար­հա­մար­հո­ւիլ ատոր ար­ժէ­քին հա­մար»։

Հրանդ Տինք Հիմ­նարկը, այս ամառ ‘ յայտնա­բերում, վե­րամիաւո­րում եւ ար­մատնե­րուն ճամ­բորդու­թիւն' թե­մանե­րով զրոյցնե­րու շար­քի մը սկսաւ։ Յու­նիս ամ­սուն ըն­տա­նեկան ար­մատնե­րը գտնե­լու հա­մար Թուրքիա եկած Գա­րոլին Ռափ­քիէվիան եւ Անա­հիտ Նա­զարեանի հետ սկսած «Ար­մատնե­րուն Ճամ­բորդու­թիւններ. Տե­ղի եւ Պատ­կա­նելու­թեան Մա­սին Մտա­ծումներ» վեր­նագրով շար­քը 13 Նո­յեմ­բե­րին Անա­րատ Յղու­թիւն շէն­քին մէջ կա­յացող Տե­պորա Վա­լոմա­յի զրոյ­ցով շա­րու­նա­կեցաւ։

Վա­լոմա, դար­ձեալ Այ­լին Վար­դա­նեանի զրու­ցա­վարու­թեամբ իր պատ­մութիւ­նը պատ­մեց։

Սան Ֆրան­սիսքո­յի California College of the Arts-ին մէջ հիւ­սո­ւածե­ղէնի բաժ­նի մէջ դա­սախօ­սու­թե­նէ ետք բազ­մա­մեայ միջ­գի­տակար­գա­յին նա­խագիծ մը կը վա­րէ։ Մե­ծամաս­նութեամբ Թուրքիոյ գիւ­ղե­րուն եւ Հայ սփիւռքին մէջ ապ­րող մայ­րա­կան նախ­նի­ներու կող­մէ գոր­ծո­ւած 100 կտո­րէ կազ­մո­ւած այս հա­ւաքա­ծոն, ձեռ­քի գոր­ծե­րուն ինքնու­թեան յատ­կանշա­կան բա­ղադ­րիչնե­րը ըլ­լա­լով կ՚ու­սումնա­սիրէ։ 

Մեծ մայ­րը Եղի­սաբէթ Աշօ­տեան Մա­կարեան, ցե­ղաս­պա­նու­թե­նէն փրկուելով իր ըն­տա­նիքին աւան­դա­կան ասեղ­նա­գոր­ծութիւ­նը շա­րու­նա­կեց։ Վա­լոմա, իր մօր ու մեծ մօր մի­ջոցով այս ժա­ռան­գութիւ­նը ճանչցաւ եւ այդ ուղղու­թեամբ հե­տազօ­տու­թիւններ ըրաւ։

Ան­ցեալը եւ ար­մատնե­րը ինչպէ՞ս կ՚ազ­դէ այ­սօ­րուան։ Պա­տաս­խա­նը իւ­րա­քան­չիւրին հա­մար տար­բեր է։ Բայց ցա­ւերով եւ չապ­րո­ւած սու­գե­րով լե­ցուն ան­ցեալի մը հան­դէպ գի­տակ­ցութեան բա­ցակա­յու­մը մեծ թե­րու­թիւններ կը ստեղ­ծէ։ 

Տե­պորա Վա­լոմա­յի հա­մար այս ժա­ռան­գութեան հետ աշ­խա­տելը «յի­շողու­թեան նո­րոգում մըն էր»։ Կտրտո­ւած տե­ղեկու­թիւննե­րէն, շու­քե­րով լե­ցուն յի­շողու­թիւննե­րէն ամ­բողջու­թիւն մը շի­նել եւ ասի­կա շա­րու­նա­կուող թե­լով ընել։ Ըն­տա­նիքին մէջ դա­րերով պահ­պա­նուած բռնու­թեան, աք­սո­րի եւ կո­րուստի պատ­մութիւննե­րը լռու­թեամբ պահ­պա­նուեր էին, կի­ները գի­շեր­նե­րը յի­շատակ­նե­րը թե­լով կը գոր­ծէին. Տե­պորան ալ այս ան­տե­սանե­լի աշ­խա­տան­քը յար­գե­լը պար­տա­կանու­թիւն համարեց։