Շորթագիտութիւն

Եթէ անի­ւը ազա­տուած է առանցքէն, կա­րելի չէ ղե­կավա­րել եր­թը։ Ի զուր է ղե­կավա­րի ջան­քե­րը։ Ան­խուսա­փելի է ան­դունթէն վար գլո­րիլ կամ ամե­նայն ուժգնու­թեամբ պա­տին բա­խիլ։

Երկրա­գունդի երե­սին պա­տահած­նե­րը, կա­տարո­ւած­նե­րը, յայտնո­ւած­նե­րը դի­տելով ակա­մայ կը տա­րուիմ առանցքէն դուրս եկած անի­ւի օրի­նակին մա­սին մտա­ծելու։

Ինչպէս որ պսա­կաձեւ ժահ­րը կո­չեցինք հա­մավա­րակ, ըն­կե­րա- քա­ղաքա­կան խնդիր­ներն ալ կը պար­զեն «հա­մա» նա­խադա­սով բա­ցատ­րութիւննե­րու կա­րիքը։ Կը խօ­սինք հա­մաշ­խարհա­յին երե­ւոյթնե­րու մա­սին, որոնք հա­մատա­րած են եւ կը յու­զեն հա­մամարդկա­յին հա­սարա­կու­թիւնը։

Կը թո­ւէր թէ Ի դա­րը հա­մամարդկա­յին ժա­մանա­կացոյ­ցի գե­րազանց արա­գաս­լաց շերտն է։ Գի­տու­թիւնը, հե­տեւա­բար ար­տադրու­թիւնը ԺԹ դա­րու աւար­տէն սկսե­լով զգլխե­ցու­ցիչ ոս­տում մը կա­տարե­ցին, որուն թո­ղենք տի­րանա­լը, հե­տեւիլն ան­գամ գեր­մարդկա­յին ուժ ու կա­րողու­թիւն կը պա­հան­ջէ։ Ամե­նապարզ օրի­նակը բո­լորիս գոր­ծա­ծած բջջա­յին հե­ռախօսն է, որուն ըն­ձե­ռած հնա­րաւո­րու­թիւննե­րէն միայն մէկ կամ եր­կու տո­կոսէն կ՚օգ­տո­ւինք ու մնա­ցեալին գո­յու­թե­նէն իսկ ան­տե­ղեակ ենք։

Գիւ­տե­րու աշ­խարհի խո­շորա­գոյն ոս­տումը սա­կայն կը վե­րաբե­րի շոր­թա­գիտու­թեան։ Հասկնա­լի է ըն­թերցո­ղի վա­րանու­մը այս ոչ յայտնի գի­տու­թեան անու­նը լսե­լով։ Պար­զեցնե­լու հա­մար կա­րելի է գոր­ծա­ծել խա­բեբա­յագի­տու­թիւն եզրն ալ։ Շոր­թե­լու գի­տու­թին, կամ խա­բելու գի­տու­թիւն։ Մարդկանց յի­մարու­թե­նէն օգ­տո­ւելով հարստու­թիւն դի­զելու ծա­ռայող այս գի­տու­թեան նո­ւաճումնե­րը ան­հա­ւատա­լի են։

Իսկ ինչպէ՞ս բա­ցատ­րել այս ծո­վածա­ւալ գի­տելիք­նե­րու պա­շարին դի­մաց մարդ արա­րածի ան­ճա­րակու­թիւնը։ Ինչպէ՞ս կը յօ­ժարինք բնու­թեան պար­գեւնե­րուն մէ­կերու կող­մէ յափշտա­կու­մին։ Դա­րեր շա­րու­նակ նոյն առո­ւով հո­սող ջու­րը իւ­րացնել, վրան ջրամ­բար մը կա­ռու­ցե­լով խա­փանել անոր բնա­կան հոս­քը, եւ ապա ար­տադրել ելեկտրա­կան հո­սանք, ու այդ ալ վա­ճառել ջու­րը գո­ղացածդ մարդկանց։

Հո­ղը, ջու­րը, սա­րերու քա­մին, արե­ւի շո­ղը, ծո­վուն ալի­քը, գե­տին հոս­քը կամ ան­տա­ռը, անա­պատը չա­փել- չափչբել ու ապա վա­ճառե­լը բո­լորն ալ շոր­թա­գիտու­թեան մաս­նա­գիտու­թիւններն են։

Այս ալ իր կար­գին ու­նի «հա­մա» նա­խադա­սին ար­ժա­նի յատ­կութիւն։ Եթէ Թուրքիոյ իշ­խա­նու­թիւննե­րը կը ձգտին երկրի բո­լոր գե­տերը ցամ­քեցնե­լու, Պրա­զիլի կա­ռավա­րու­թիւնն ալ ծա­ռահա­տու­թեան ճամ­բով կը փոր­ձէ Ամա­զոնի ան­տառնե­րը ոչնչաց­նել։ Եւ­րո­պացիք Ֆու­քուշի­մայի աղէ­տէն ետք որո­շեցին փա­կել իրենց երկրի վրայ գոր­ծող աթո­մակա­յան­նե­րը։ Փո­խարե­նը վար­կեր կը տրա­մադ­րեն այլ եր­կիրնե­րու, նոր ադո­մակա­յան­նե­րու շի­նու­թեան հա­մար։ (Ինչ որ ալ ըլ­լայ կա­րիքը ու­նին, դիւ­րաւ չեն կրնար հրա­ժարիլ հիւ­լէական ու­ժա­նիւ­թէ)։

Աշ­խարհի բնու­թեան պա­շար­նե­րուն ուղղո­ւած վնաս­նե­րը եւս հա­մատա­րած են։ Մենք խնդի­րը դի­տենք Թուրքիոյ օրի­նակով։ Բա­ցի գե­տերու ցա­մաքու­մէն, մշա­կելի տա­րածքնե­րու շի­նու­թեան հա­մար զո­հուե­լէն, քի­միական աղ­բի տե­ղի տո­ւած վնաս­նե­րէն, նա­խընտրե­լի եղաւ աւան­դա­կան ծի­ներով օժ­տո­ւած ու դա­րերու հո­լովոյ­թով մե­զի հա­սած հունտե­րու փո­խարէն օգ­տո­ւիլ ծի­ներուն մի­ջամ­տո­ւած հունտե­րէ, որոնք աւե­լի առատ բերք կը խոս­տա­նան բայց ոչ յա­րատե­ւու­թիւն։ Կա­րելի չէ այդ բեր­քէն յա­ջորդ տա­րուայ հա­մար հունտ ստա­նալ։

Նման խաբ­կանքը կա­րելի է գոր­ծադրել միայն շոր­թա­գիտու­թեան մի­ջոցաւ։