LUSYEN KOPAR

“displaced” oyunu, göçmenlerin, Rusya-Norveç arasında bulunan Storskog sınırından, iki kişinin bisiklet kullanarak geçmesini temel alan disiplinlerarası bir yerleştirme performansı. Göç meselesinden hareketle üretilen bu eserde yol, sınır, bağ, geçmiş, gelecek, umut, keder gibi kavramlar ele alınıyor ve William Saroyan’ın “İnsanın ülkesi neresidir?” sorusuna dikkat çekiliyor.

2018'den beri Çin'de yaşayan Nairuhy Stepanyan, Çin’de Ermeni kimliği ve İngilizce öğretmenliği üzerine deneyimlerini anlatıyor.

1999 yılında eşimle Ermenistan’a öğrenci olarak gittiğimde sokakları dolaşıp, tarihi mekânları sorup, soruşturuyorduk. Biri Vernisaj’ı önerdi. “Mutlaka Ermeni ustaların el emeklerini ve zanaatlarını yakından görmelisiniz” dedi. Vernisaj’ı hayran hayran dolaşırken tezgâhlardan biri Türkiye’den geldiğimizi duyunca bizi bir tezgâha yönlendirdi. Dün gibi aklımda Istepan ahparig sırtı bize dönük arkadaşlarıyla muhabbet ederken, yönlendiren kişinin seslenmesiyle bize döndü. İki soru sonra “Nerelisiniz?” sorusu döküldü dilinden; Eşim “Malatya” dediğinde bugüne uzanan 25 senenin kapısı açılmıştı. Senelerce özlemini çektiğim bu insanlar, yani artık rahmetli olan Istepan ahparig ve eşi Ojen hanım hiç tanımadıkları bizlere orada senelerce kol kanat gerip, dostluklarını bizden hiç esirgemediler. Ermenistan’a son gidişimde Ojen hanımla çok geç kalmış bir söyleşi gerçekleştirdim. Bu yazı senelerce bu değerli aileyi sizlere tanıtma arzusunun geç kalmış son durağı.

Bu gerçek mi, tek miyim? Neden tekim? Kilisede banttan bir ilahi sesi, ağzımda yarım yamalak bir dua, oturmuş bekliyorum. Birileri gelecek herhalde. Ortalık kıpırdandı, Yönetim Kurulu üyeleri geçti, Talin yanlarında, gözüm kapıda, araçtan inenlere bakıyorum. Paşinyan’ı gördüm! Mum yakmasını, dua etmesini uzaktan seyrettim. Daha sonra öne doğru yaklaşınca selamlaştık. O kadar yalnızdım ki, selamlaşabildim. Bugün Ermeni cemaatinin bir bireyi olarak değil, Ermeni Patrikhanesi’ne bağlı bir papaz eşi olarak, söyleyebildiklerimdense söyleyemediklerim kıymetli olsun sizin için.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan İstanbul ziyaretinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmesi öncesinde Kumkapı’daki Ana Kilise’de mum yaktı, dua etti, patrikhane bahçesindeki Gomidas heykeline çiçek bıraktı.

1991-1997 arasında Ermenistan Cumhurbaşkanı Levon Ter Petrosyan’ın kıdemli danışmanı, Dışişleri Bakanı’nın başyardımcısı ve Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri olarak görev yapan Gerard J. Libaridian “Ermenistan Türkiye İlişkileri” başlıklı kitabının Türkçe yayınlanması vesilesiyle İstanbul’daydı. Kendisiyle gerçekleştirdiğimiz kapsamlı röportajın ilk bölümünü geçen hafta yayınlamıştık. Bu hafta ikinci ve son bölümü yayınlıyoruz.

Türkiyeli gazetecilerle birlikte gittiğimiz Ermenistan gezimizle ilgili notlarım gazetemizde yayınlanmıştı. O notlarda Ermenistan Parlamentosu ziyaretimizden de kısaca bahsetmiştim. Bu ziyaret sırasında "Orbeli" Merkezi aracılığıyla iktidar blokundan"Benim Adımım" partisinin milletvekili, dilbilimci-coğrafyacı, Avrupa İnsan Hakları ve Kamu Sorunları Daimi Komisyonu üyesi Maria Karapetyan ile Agos okuyucuları için özel bir röportaj gerçekleştirdim. Karapetyan, Ermenistan Parlamentosu’ndaki odalardan birini bize tahsis ederek sorularıma kapsamlı yanıtlar verdi.

Margara-Alican sınır kapısına vardık. Aklımda garip düşünceler, karnımda garip kelebekler. Ne kadar da yakınım Türkiye’ye. Şimdi ben burada neyim? Ermeni? Türk? Türkiyeli Ermeni? Hani elimdeki pasaportla karşıya geçmeye kalkarsam ne olur? Dile kolay 30 yıldır bekliyorum şuranın açılmasını. Yetmez mi bekleyişim? Ben biliyorum bu sorunun cevabını. Bugün Iğdır’da çay içmek, Margara’da yemek yemek istiyorum. Benim gibi binlercesi var bu topraklarda.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Ermenistan'da Türkiye'de bir grup gazeteci ile bir röportaj gerçekleştirdi. Heyetin içinde Agos'tan Lusyen Kopar da vardı. Kapsamlı açıklamalarda bulunan Paşinyan, " Ermeni Soykırımı’nın uluslararası alanda tanınması bugün dış politika önceliklerimiz arasında yer almıyor" dedi ve şöyle devam etti: "Bizim gerçekliğimizde bunu inkâr etmek ya da bundan vazgeçmek mümkün değildir, çünkü bu hepimiz için inkâr edilemez bir gerçektir. Ancak mesele bununla ilgili değil. Ermenistan’ın devlet çıkarlarına hizmet etmeye nerede ve nasıl odaklanmalıyız, bildiğimiz gerçekleri, tarihî gerçekler de dahil olmak üzere, nerede ve nasıl vurgulamalı ve bu gerçeklere dayanmalıyız?"

Türkiyeli gazeteciler, Ermenistan Başbakanlık Ofisi, Dışişleri Bakanlığı ve Orbeli Center'nı davetiyle 93'ten beri kapalı olan, son iki yıldır da yenilenmesi devam eden Margara/Alican Sınır Kapısı'nı ziyaret etti.