VİCKEN CHETERİAN

1982 yazında İsrail, “Celile İçin Barış Operasyonu" adını verdiği bir operasyonu başlatarak Lübnan'ı işgal etti. Amacı, Filistin Kurtuluş Örgütü'nü (FKÖ) ortadan kaldırmaktı. İsrail ordusu Beyrut'u işgal etti ve Filistinli gerillaları güney banliyölerinden çıkardı. Bu, Sabra ve Şatila katliamlarının yaşandığı yazdı. İsrail, Lübnan'da katliamlar yaparak ve Beyrut banliyölerini başka bir Gazze haline getirerek kuzey sınırında "güvenlik" elde edebileceğini düşünüyorsa, bu bir déjà vu: Kırk iki yıl önce, İsrail laik bir Filistin Kurtuluş Örgütü'nü (FKÖ) yok etti fakat onun küllerinden daha radikal, İslamcı bir Hizbullah yaratıldı.

Netanyahu “Ermeni Holokostu”nu hatırlarken ne söylüyor? Geçmişte yaşanmış mezalimlere dair iki tür hatırlama söz konusu olabilir. Bunlardan biri, gelecekte bu tür suçların işlenmesini engellemeye dönük bir hatırlamadır. “Bir daha asla!” sloganı, savaş suçlarının ve kitlesel imha hareketlerinin ardından uygar bir düzen kurma yolundaki ilk adımdır. Fakat Netanyahu bu sloganı değil, başka bir sloganı benimsiyor: “Bize karşı bir daha asla!”

Azerbaycan’ın 2024’te yapılacak olan COP29’u nasıl düzenleyeceğini kestirmek elbette güç. Azerbaycan çevre konularında uzmanlığı olan, iklim değişikliğiyle mücadele alanına getirdiği yeniliklerle tanınan bir ülke değil. Ama Bakü tarihsel olarak petrolle özdeşleşmiş bir şehir.

Ermeniler, siyaset oyununu kuralına göre, gerçek bir etki yaratacak, somut sonuç verecek şekilde oynamak yerine gerçeğin kabul edilmesi için, ‘tanıma’ için uğraştılar ve bunun sonucunda ‘sözler’ elde ettiler. Ölümcül hata, Ermeni yetkililerin uluslararası siyasetteki değişimleri takip etmemeleriydi.

Azerbaycan yönetiminin Karabağ’a uyguladığı ablukada dokuzuncu ay dolmak üzere. Gıda, yakıt ve ilaç yokluğuna bağlı ölüm vakaları kaydedildi. Kış yaklaşırken, Karabağ (Ermenicede Artsakh) nüfusunun tamamı Azeri liderlerin izlediği politikaların tehdidi altında. Bu kuşatma, Azerbaycan’ın yönetici çevrelerinde hâkimiyet kazanan belirli bir ideolojik görüşün sonucu. Diğer yandan, azınlıkta kalsalar da güçlü çıkan alternatif sesler yükseliyor.

Birçok Ezidi hâlâ evine dönemiyor ama IŞİD’in eski üyelerinden bazıları bölgeye dönüyor. 8 Nisan’da Sincar’da bir gösteri oldu. Irak Ordusu, geçmişte IŞİD’e katılmış olan birkaç Arap aileyi şehre geri getirdi. Bir Ezidi kadın, gelenlerden birini tanıdı...

Rusya ve Ukrayna, Bahmut’ta bir yıpratma savaşına kilitlenmiş durumda. Görünen o ki tüm taraflar, gerçekçilikten uzak amaçlar uğruna binlerce genç askerin kurban gittiği bu savaşı sürdürmekte kararlı. Ortada savaşı sona erdirmeye dönük bir siyasi iradenin olmayışı, herhangi bir ateşkes antlaşmasına varılmasını zora sokuyor.

Karabağ’ı Ermenistan’a bağlayan Laçin koridorunun güvenliği, bölgeye konuşlandırılan Rus barış güçlerinin denetimi altında. Tuhaftır ki, Rus Ordusu, 12 Aralık 2022’den beri, kendi sorumluluğundaki bir anayolun yirmi-otuz gösterici tarafından bloke edilmesine göz yumuyor. Bu pasif tutum, akıllara, Rusya’nın bu çatışmada oynadığı rolle ve barışı koruma görevini yerine getirip getiremediğiyle ilgili birçok soru getiriyor.

Rusya’nın Ukrayna’yı istila etmesi ve başarısızlığa uğramasıyla, Putin sonrasında olacaklar genel hatlarıyla belirmeye başladı. Rusya savaştan, ordusunun aldığı yarayla çok güç kaybetmiş ve küresel erişimi daralmış hâlde çıkacak. Ayrıca, Putin’in istikrarının temel dayanağı olan para makinesinin (petrol ve gaz ihracatı) getirisi, Batı’nın uygulayacağı yaptırımlardan dolayı büyük oranda düşecek.

Azerbaycan’ın 12 Eylül’de Ermenistan’ın doğu sınırında başlattığı büyük saldırıyla jeopolitik haritası değişen Güney Kafkasya’da güç savaşı daha da yükselecek.