Kanada’daki ‘Quebec Baharı’, Ortadoğu’daki gibi bir ölüm kalım savaşı olmasa da 1960’larda olduğu gibi ülkenin geleceğini şekillendirecek yeni liderlerin filizlendiği uzun soluklu bir değişime ihtiyacın habercisi.
KUMRU BİLİCİ - OTTAWA
kumru@sympatico.ca
Dondurucu Kanada kışının ortasında geçtiğimiz Mart ayında hiç beklenmedik bir bahar havası yaşandı. Kazma kürek yaktıran Quebec Mart’ında sıcaklık birden +30’lara çıkarken Quebec sokakları da tarihinin görmediği başka bir bahara, Arap Bahar’ına yapılan göndermeyle, Maple (Kanada’nın simgesi olan ağaç) Baharına sahne oldu; olmaya da devam ediyor. Quebec eyalet hükümetinin Kasım 2011’de aldığı, üniversite harçlarını önümüzdeki 5 yıl içinde yüzde 75 oranında artırma kararı, Şubat 2012’de başlayan ve Mart ayında sayıları 160 bini aşan rekor sayıda öğrenci katılımıyla protesto edilmeye devam ediyor. Protesto eylemleri aslında Quebec’te artan üniversite harçlarına tepkinin yanı sıra eyalette uzun süredir hissedilen huzursuzlukların da dile gelişi bir anlamda.
Eylemlerin merkezi
Quebec 1960’lardan bu yana öğrenci hareketlerinin ülkenin diğer bölgelerine göre çok daha güçlü ve etkili olduğu bir eyalet. 60’ların Kanadası’nda Fransız kimliğinin güç ve özgürlük kazanmasının temeli olan ve tutucu Katolik kilise örgütlenmesine karşı da bir başkaldırı sayılan Sessiz Devrim’in merkezinde de yine öğrenci eylemleri vardı. Quebec tarihine baktığımızda öğrenci hareket liderlerinin ilerleyen yıllarda eyaletin idari yapısında da söz sahibi olan fikir önderleri olduğunu görüyoruz. Bu anlamda eyalet, öğrenci hareketlerini destekleyen ve kucaklayan, öğrenci eylemlerinin dönüştürücü ve ilerici bir devinimin parçası olarak görüldüğü bir toplum. Fakat 17 haftadır süren ve şimdiye dek yaklaşık 2500 öğrencinin gözaltına alındığı bu son öğrenci hareketi, geçmişten bugüne yaşanan protesto eylemleri arasında dayanışmanın en kuvvetli ve katılımın en büyük olduğu eylem hiç şüphesiz.
‘Amerikanlaşma’ya tepki
Sola eğilimiyle bilinen Quebec Eyaletinde bir süredir başta olan Liberal Charest hükümetinin adının karıştığı yolsuzluk haberleri, giderek hızlanan ekonomik çöküşle içte içe büyüyen huzursuzluk, son zamlarla bile Kuzey Amerikada’ki en düşük üniversite harçlarını ödeyecek olan Quebecli öğrencilerin dertlerinin başka olduğunu söylüyor bize. Onların meselesi özerk Quebec’in gittiği yön. Sosyalist yapısı, ilk-orta eğitim ve sağlık hizmetlerinin ücretsiz, gelir dağılımındaki dengenin dünya ortalamasının en üst seviyelerinde olduğu Kanada ve özellikle Quebec eyaletinde giderek etkisi hissedilen tüketime dayalı kapitalist yaşama, onların deyimiyle ‘Amerikalılaşmaya’ bir tepki aslında. Genç nüfusun giderek azaldığı Kanada’da üniversite öğrencileri aldıkları eğitimin artık onlara parlak bir gelecek garantileyemeyeceğinin farkındalar. Yüzde 75’e yakını hem çalışıp hem okuyan bu gençler, gelecekte karşılaşacakları zorluklarla mücadele için üniversite eğitiminin yeterli olmadığını düşünüyor. Öğrenci hareketi, birçok aktivist örgüt gibi orta sınıf Quebec halkı ve orta yaşlı Quebecliler tarafından da destekleniyor. Onlar içinse bu hareket, aynı zamanda bankacılık sistemine, petrol şirketleri ve işçi ve orta sınıfı ezen bir yaşam şeklini dayatan büyük ticaret şirketlerine karşı bir duruş. Quebec zenginleşmek için her yolu mubah sayan bir kalkınmayı istemiyor. Kanada medyasındaki yorumcular da Kuzey Amerika’nın en ucuz eğitimini veren Quebec’te, harçların yükselmesi gerekliliğini kabul etseler de hemen hepsi Charest hükümetinin krizi yönetme biçimini eleştiriyor. Özellikle sosyal medya, öğrencileri haklı gören yorumlarla dolup taşıyor.
‘Kanun 78’e tepki
Protesto ve ders kırma eylemlerine karşı Quebec hükümetinin geçirdiği 78 No’lu kanuna tepkiler artarak büyüyor. İzinsiz öğrenci eylemlerini denetlemek ve öğrencileri sindirmek için çıkarılmış yasaya göre 5 gün önceden izin almadan hiçbir öğrenci, hiçbir eylem yapamayacak. Kanun, Kanada Üniversite Eğitimcileri Birliğince, ‘temel hak ve özgürlüklerin ihlali’ olarak yorumlanırken, Birliğin başkanı yasayı ‘kitlesel baskı yaratma yönünde korkunç bir adım’ olarak tanımlıyor. Kanun geçtiğinden beri gösteriler artık harçların yükselmesini değil, genelde eyalet hükümetinin beceriksiz yönetimini hedef alıyor. 475 bin öğrencinin bulunduğu Quebec’te 165 bin öğrenci aylardır grevde ve derslere girmiyor. Gençler kalabalık, yaratıcı ve gürültücüler. Seslerini duyurmak için tencere, tava dâhil her şeyi kullanıyorlar. Eylemleri eleştirenler göstericileri şiddet taraftarı, marjinal göstermeye çalışsa da öğrenciler genelde şiddete karşılar. Onların en büyük derdi seslerini duyurmak. Şu aralar en popüler sloganları: ‘Öyle yüksek sesle bağıralım ki, kimse bizi duymazlıktan gelemesin’. Buna karşın polisin tavrı kaba ve şiddet içeriyor. Başkent Ottawa’daki Quebec Üniversite kampüsünde, polis okulda ders vermek istemeyerek grevi destekleyen hocaları Pinochet Şili’sindeki manzaraları anımsatırcasına zor kullanarak kampüs dışına dahi çıkarabiliyor.
Seattle geleneği
Kanada’da işçilerin grev hakkı uzun yıllardır devlet tarafından tanınsa da öğrenci grevi, işçi grevi tanımına girmediğinden yasal sendika haklarının dışında kalıyor. Hareket, bu anlamda tamamiyle organik öğrenci dayanışması ile ayakta duruyor. Mahkemeler ise okul kapılarını ders görmek isteyen öğrencilere açmaya zorlayarak bu dayanışmayı kırmaya çalışıyor. Fakat öğrenci liderleri akıllı, konuşmayı bilen, ikna gücü kuvvetli, militan ve kararlı gençler. Gösterileri örgütleyen Öğrenci Hareketi Koalisyonu, 1999’da Seattle’da Dünya Ticaret Organizasyonunu protestoyla başlayan geleneği takip ediyor, doğrudan demokrasiyi savunuyor ve dünya sosyal forum geleneğini destekliyorlar. Hükümetse kendini beğenmiş ve seçime odaklanmış durumda. Hoşgörüsüzlüğü ve kabalığıyla yüzleşmek yerine Kanada tarihinin gördüğü bu en güçlü öğrenci hareketinin yarattığı ortamı seçim sermayesine dönüştürmeye çalışmakla meşgul. Quebec Baharı, Orta Doğudaki gibi bir ölüm kalım savaşı değil belki ama belli ki 1960’larda olduğu gibi Quebec’in ve Kanada’nın geleceğini yeniden şekillendirecek yeni liderlerin filizlendiği, bir mevsimlik değil uzun soluklu bir değişime ihtiyacın habercisi.
