Ermenistan'da geçtiğimiz Pazar günü gerçekleştirilen seçimlerin ardından dile getirilen pek çok rüşvet ve hile iddiası akıllara “seçim mühendisliği” ihtimalini getiriyor. Agos, Ermenistan seçimleriyle ilgili ayrıntılı bir habere yer verirken seçimlerin ardından son günlerde Ermenistan basında sıkça dile getirilen rüşvet iddialarını ve rüşvetle ikna olmayanların dayak veya tehditle sindirilmesi gibi seçim yolsuzluklarını manşetine taşıyor.
Ermenistan’da Cumhurbaşkanı Sarkisyan’ın partisi seçimden zaferle çıktı. Oyların yüzde 44’ünü alan Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi, 131 sandalyeli parlamentoda çoğunluğu elde etti. Bu sonuçlar, 5 yıldır süren üçlü koalisyon hükümeti sona erse bile Cumhuriyetçilerin tek başına iktidar olacağını gösteriyor.
Parlamento dışı kalması halinde sokak muhalefetini örgütleyebilecek tüm partiler barajı kılpayı da olsa aşarak meclise girdiler. Cumhuriyetçilerin koalisyondaki ortağı Müreffeh Ermenistan Partisi oyunu ikiye katladı ama koalisyondan çekilse bile Cumhuriyetçilerin iktidarına engel olamayacak.
Bu tablo, pek çok rüşvet ve hile iddiasıyla birlikte ortaya çıktığı için akıllara “seçim mühendisliği” ihtimalini getiriyor. 2,5 milyon dolar rüşvetin oy karşılığı dağıtılması, rüşvetle ikna olmayanların dayak ve tehditle sindirilmesi, bugünlerde Ermenistan basınında en çok işlenen seçim haberleri arasında yer alıyor.
AGİT gözlemcisi De Donnea bile çiftçilere seçim rüşveti olarak traktör dağıtıldığını, bunun Ermenistan’da değil başka bir ülkede yaşansa ciddi sorun olacağını söylemeden edemedi. Şimdi gözler Anayasa Mahkemesi’ne seçim sonuçlarıyla ilgili yapılacak itirazda.
AGOS
Koalisyon olmasa da Sarkisyan iktidarı sürecek
LİLİT GASPARYAN
Geçen Pazar günü yapılan Ermenistan seçimlerinde 8 siyasi parti ve bir siyasi blok yarıştı. Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi, Müreffeh Ermenistan Partisi, Yasalar Ülkesi Partisi, Miras Partisi, Ermenistan Komünist Partisi, Ermeni Devrimci Federasyonu-Taşnaktsutyun, Ermenistan Demokrat Partisi, Birleşik Ermeniler Partisi’nin yanı sıra Ermeni Ulusal Kongresi de siyasi blok olarak seçimde yer aldılar.
Merkez Seçim Kurulu Başkanı Tigran Mukuçyan, seçimlere yaklaşık bir buçuk milyon seçmenin katıldığını, oy kullanma oranının yüzde 62,26 olduğunu açıkladı.
İktidardaki Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi yüzde 44,05, Müreffeh Ermenistan Partisi yüzde 30,29, Ermeni Ulusal Kongresi yüzde 7,07, Ermeni Devrimci Federasyonu-Taşnaktsutyun yüzde 5,48, Miras Partisi yüzde 5,78, Yasalar Ülkesi Partisi yüzde 5,48, Ermenistan Komünist Partisi yüzde 1,07, Ermenistan Demokrat Partisi yüzde 0,36, Birleşik Ermeniler Partisi yüzde 0,21 oranında oy aldılar.
Serj Sarkisyan’ın lideri olduğu Cumhuriyetçi Partisi parlamentodaki sandalyelerin çoğunluğunu kazandı. 131 milletvekilinden oluşan Ermenistan Parlamento’sunda 90 milletvekili Nispi Temsil, 41ise Çoğunluk Sistemiyle seçiliyor. Cumhuriyetçi Partisi Nispi Temsil Sistemiyle 40 milletvekilliği kazandı. Ayrıca çoğunluk sistemi sayesinde 28 sandalye daha elde eden Sarkisyan’ın partisi toplam 68 milletvekilliği kazanmış oldu.
Müreffeh Ermenistan Partisini 36, Ermeni Ulusal Kongresi 7, Ermeni Devrimi Federasyonu-Taşnaktsutyun ve Yasalar Ülkesi Partisi 6’şar, Miras Partisi ise 5 milletvekilliği kazandı. Bu sonuçlarla halen iktidarda olan Cumhuriyetçi Müreffeh Ermenistan ve Yasalar Ülkesi koalisyonu 131 sandalyeli parlamentoda 110 milletvekili kazanmış oldu. 2007 seçimlerinden sonra üç partinin parlamentodaki toplam milletvekili sayısı 98’di.
Bu sonuçlardan sonra Müreffeh Ermenistan Partisi’nin koalisyonda devam edip etmeyeceği henüz belli değil. Ermenistan Eski Dişişleri Bakanı Vartan Oskanyan Şubat 2011’de bu partiye üye olmuştu. Oskanyan’ın üyeliği sayesinde Müreffeh Ermenistan 2007’ye göre oylarını ikiye katlamış olmuştu. Ancak Oskanyan, Cumhuriyetçilerle koalisyon fikrine pek sıcak bakmıyor. Parti yönetimi ise suskunluğunu koruyor.
Gözlemciler ne diyor
Ermenistan Merkez Seçim Kurulu’nun internet sayfasına göre seçimleri 31 bin 418 yerel ve 647 yabancı gözlemci takip etti. Birçok uluslararası gözlemci seçimlerin sakin ve sorunsuz ortamda geçtiğini söylerken AGİT Parlamenterler Meclisi Seçim Gözlem Komisyonu Başkanı Francois Xavier de Donnea 7 Mayıs’ta düzenlediği basın toplantısında, seçimlerde bir dizi ihlal olduğunu ancak bunların seçim sonuçlarını büyük ölçüde etkilemediğini söyledi. De Donnea bununla birlikte seçmenler üzerinde baskı kurma ve rüşvet vakalarının ortaya çıkarıldığını da sözlerine ekledi. Bir siyasi partinin köylülere traktör dağıttığını şaşkınlıkla gözlemlediğini söyleyen De Donnea, bu durumun kendi ülkesi Fransa’da olması halinde seçimlerin ayrıntılı incelemeye tabi tutulacağının altını çizdi.
Seçimlerden iki gün sonra Özgürlük Meydanı’nda gerçekleşen Ermeni Ulusal Kongresi’nin mitingi esnasında Ermeni Ulusal Hareketi İdare Kurulu Başkanı Aram Manukyan, seçim sonuçlarının iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvuracaklarını söyledi. Manukyan, öne sürecekleri iptal gerekçlerini şöyle sıraladı: “Başta Serj Sarkisyan olmak üzere pek çok siyasetçi ve bürokrat seçim kampanyalarında görevlerini suistimal ettiler. Muhtarlıklarda para dağıtıldı. Seçmen listelerinde 700 bin fazla isim kayıtlı. Sandık görevlileri şiddet ve rüşvet yoluyla etki altına alındı.”
Ter-Petrosyan mazbatasını almayacak
Levon Ter-Petrosyan, 8 Mayıs’ta Özgürlük Meydanı’nda yaptığı konuşmada ülkenin geleceğine dair endişeli olduğunu ifade etti. Ter-Petrosyan, EUK ve diğer muhalif güçlerin Parlamentoda çoğunluğu elde edememesi ve Cumhuriyetçi Parti’nin çoğunluğu kaybetmemesi sebebiyle kendisinin milletvekili mazbatasını almayacağını açıkladı. Ter-Petrosyan bu kararı almasında eski cumhurbaşkanı olmasının da etkisi olduğunu ifade etti. Ter-Petrosyan, mazbatasını almasa da, Koçaryan-Sarkisyan rejimine karşı mücadelesini sürdüreceğini de sözlerine ekledi.
Sosyolog Aharon Adibekyan’a göre Ermenistan seçmeninin üçte ikisi vicdanının sesiyle, geriye kalan üçte biri ise maddi beklentilerle oy kullandı. Adibekyan’a göre seçimlerde bazı adaylar açıkça rüşvet dağıttılar. Ancak bu oran seçmen genelinin sadece yüzde 5’ini etkiledi. Adibekyan’a göre iktidar partileri 2,5 milyon dolar dağıttı. Dağıtılan cep telefonları bu rakama dâhil değil.
Adibekyan, bu iddiaları dile getirirken Cumhuriyetçi Parti’nin hakla ilişkiler sorumlusu Artak Zakaryan, partisinin iktidar gücünü seçimlerde kullanmadığını, toplumun beş yıllık iktidarları sonucunda kendilerine güven duyduğunu seçim sonuçlarının da bunu gösterdiğini söyledi.
Parlamento işlemeyecek
Taşnaksutyun’un Parlamento lideri Vahan Hovannisyan ise hükümetin iktidar gücü ve rüşvetle bu başarıya imza attığını iddia ediyor. Hovannisyan, Agos’a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Bu bir halk seçimi değildi. Bu satın alınmış oyların muhasebesiydi. İktidar siyasetinin sonucu olarak halkın sefaleti bu seçimlerden sonra da devam edecek. İktidar, muhalefetten çok korktuğundan parlamentoyu mezarlığa çevirmek için her şeyi yaptı. Bugün parlamentonun bu yapısıyla herhangi bir yasal gelişme olamaz. Muhalefetin yasa tasarısı sunma gibi bir imkanı olamayacaktır.”
İktidarın halkı parayla satın aldığını söyleyen Hovannisyan, “Buna rağmen bu ülkede bana umut ışığı veren bir vatandaş da var. Davitaşen semtinde sandıktan çıkan bir zarfın içinde ‘boğazınızda kalsın’ notuyla birlikte iktidarın rüşvet olarak verdiği 10 bin dram çıktı. Bunu yapan vatandaş Ermenistan’ın umududur” dedi.
Yerevan Basın Kulübü’nün Başkanı Boris Navasardyan ise seçim sonuçlarında üç faktörün etkili olduğunu belirtti: Rüşvet, iktidar gücü ve işverenlerin baskısı. Navasardyan’a göre bu faktörlerden dolayı suni sonuçlar ortaya çıktı. Navasardyan, seçim sonuçlarıyla ilgili olarak şunları söyledi: “Eğer üçlü koalisyon devam ederse o zaman şimdiden diyebiliriz ki işlemeyen bir parlamento olacak. Eğer Cumhuriyetçi Partisi koalisyona gitmeyip, tek başına iktidar yükünü omuzlarına alırsa, belli ölçüde de olsa işleyen bir parlamentomuz olur. Sorun, Yasalar Ülkesi ve Müreffeh Ermenistan’ın muhalefet olmaya hazır olup olmadığıdır. Herhangi bir partinin seçim sonuçlarını Anayasa Mahkemesi’ne götürmesi doğal bir süreç. Ama önemli olan hangi kanıtları gösterecekleri. Doğrusu EUK seçim kampanya sırasında ‘seçimlere takip edecek sağlam ekibimiz var, detaylı bir şekilde her şeyin üstünde duracağız’ dedi ama sözünü tutamadı. Eğer her şey kaydetmiş olsalardı Anayasa Mahkemesi’nde seçim sonuçlarını iptal ettirmeyi başarabilirlerdi.”
SEÇİMDEN YOLSUZLUK MANZARALARI
• Yerevan’da Özgürlük Meydanı yakınlarında bulunan Müreffeh Ermenistan Partisi’nin bürosunda rüşvet dağıtılırken bir Belçika vatandaşı pasaportuyla sıraya girdi. Belçika pasaportunu gören yetkililer o kişinin gözlemci olduğunu düşünüp onu mekândan uzaklaştırdı.
• Armavir bölgesinin 19. Seçim sandığında çıkan sonucu Milletvekili adayı Hakob Hakobyan kabul etmiyor. Zira kendisi 5 Mayıs’ta polise başvurarak, bölgede rüşvet olayları yaşandığına nasıl ve ne miktarda para verildiğini aktarmıştı. Fakat polis herhangi bir girişimde bulunmadı. Hakobyan her pasaport karşılığında 10 bin dram verildiğini ifade etti.
• Azatutyun radyosunun muhabiri Elina Çilingaryan seçim günü sabah 8.30’da Yerevan’ın Erebuni ilçesinde saldırıya uğradı. Seçimin gerçekleştiği binanın önünde dikkatini çeken dolmuşu görünce şüphelenip soru sordu. Gruptaki şüpheli şahıslar seçmenleri sandığa getirdiklerini söyledi. Çilingaryan video çekimi yapmaya başlayınca, kendisine saldırarak kameranın hafıza kartını almaya çalıştılar ama başarılı olamadılar.
• Gala TV kameramanı Yerevan Charles Aznavour Meydanı yakınlarında seçim günü dolmuşta rüşvet dağıtıldığını kaydetti. Görüntülerde insanların bir dolmuştan 10 bin dram aldıklarını kaydetti.
• Cumhuriyetçi Parti, Ararat bölgesindeki seçim sonuçlarından, özellikle belediye başkanı Abraham Babayan’dan şikayetçi. Babayan partisine 8 bin oy getirme sözü vermişken, Cumhuriyetçi Parti o bölgeden 4 binden az oy aldı. Her oy için 10 bin dramdan kendisine toplam 80 milyon dram ödendi. Verilmeyen 4 bin oy için paranın 40 milyonunu geri almak için seçimden bir gün sonra geceyarısı Babayan’ın evine giden Cumhuriyetçi Partililer belediye başkanını evinde bulamadılar. Bu haber Ermenistan basınında manşetleri süslüyor.
