AİHM içtihatları doğrultusunda hazırlanan, yargı reformu kapsamındaki 4. yargı paketinde, Hrant Dink davası süreci boyunca sıklıkla gündeme gelen kamu görevlilerinin yargılanmalarında gereken izin şartı kaldırılıyor. Paket, askeri mahkemelerin insan hakkı ihlali teşkil eden kararlarına yeniden yargı yolunu açıyor.
Adalet Bakanlığı, verimliliği artırmak ve evrensel hukuk normalarına uyum için 4. yargı paketini hazırladı. Taslakta kamu görevlilerinin yargılanması için izin şartı kaldırılıyor.
Yargı hizmetlerinde verimliliğin arttırılması ve evrensel hukuk normlarına uyumu sağlamayı amaçlayan dördüncü yargı reformu taslağı hazırlandı.
Kamu görevlilerinin yargılanması için izin şartı kalkıyor
Çalışmayla birlikte, Hrant Dink davası süreci boyunca sık sık gündeme gelen, kamu görevlilerinin yargılanmalarında gereken izin şartı artık kaldırılıyor. Taslak, 'sıfır tolerans' kapsamında, işkence suçlarında zamanaşımını kaldırıyor.
Yeni pakette, insan öldürme ve yaralama suçlarından yargılanan kamu görevlileri için izin uygulamasının kaldırılması bekleniyor. Kamu görevlilerinin yargılanmasına ilişkin izin sistemi tartışması son olarak Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu'nun (DDK) hazırladığı (Hrant) Dink raporunda gündeme taşınmıştı.
AİHM içtihatları doğrultusunda hazırlandı
Adalet Bakanlığı tarafından, yargı hizmetlerinin hızlandırılması, verimliliğin artırılması ve evrensel hukuk normlarına uyumunu sağlamak amacıyla AİHM içtihatları doğrultusundan hazırlanan Yargıda 4. Reform Paketi taslak metni ilk Bakanlar Kurulu'nda tartışmaya açılacak.
Askeri mahkeme kararına yeniden yargı yolu açılıyor
Pakete son şekli kurulda verilerek, metin Meclis'e gönderilecek. İhlallerin minumum seviye indirilmesi temelinde şekillenen yargı paketi, askeri yargıdan ceza yargısına kadar birçok alanda yeni düzenlemeler içeriyor.
Türkiye'de uzun zamandır tartışılan ve yargıda iki başlılık uygulaması olduğu için eleştirilen askeri yargıya da neşter vuruluyor.
Yargıya bir bütün olarak bakılan pakette askeri mahkemelerin verdiği kararlar için yeniden yargılanma yolu açılıyor. Mevcut düzenlemede, askeri yargıdaki biri ile AİHM kararları yeniden yargılama nedenine bir gerekçe oluşturmuyor.
Sivil yargıda, CMK'nın 311. maddesinde ihlal kararı çıkmışsa buna dayanarak yeniden yargılama istenebiliyor. Yargıda 4. Reform Paketi'nde askeri mahkemelerde insan hakları ihlalleri ile ilgili durumlarda yeniden yargılamanın önü açılacak.
Hrant Dink davasında yeni soruşturma ihtimali
Paketteki en önemli düzenlemelerden birisi de yerel kamu görevlilerinin adam öldürme, kasten yaralama ya da bunlara sebebiyet verme gibi suçlardan dolayı soruşturulması veya kovuşturulması için izin şartı kaldırılıyor.
Ayrıca etkin soruşturma yürütülmediği hallerde de soruşturma dosyasının yeniden açılmasına yönelik düzenleme de yeni pakette yer alıyor.
Böylece, cinayetle ilgisi olan ancak haklarında etkin soruşturma yürütülmemiş veya hiç soruşturma açılmamış kamu görevlileri için yeniden soruşturma yolunun açılacağı yorumu yapılıyor.
Tahliye ve uzun tutukluluk konusunda yeni düzenleme
AİHM'in Türkiye'yi en fazla mahkum ettiği şikayetler arasında yer alan tutuklama ve tahliyeler konusu da yeni pakette düzenleniyor. 3. pakette tutuksuz yargılamalarda üst sınırın kaldırılması konusunda varılan mutabakatın ardından 4. pakette tutuklamalara karşı etkin bir itiraz mekanizması getiriliyor. Tahliye talebi için yapılan müracata karşı savcı mütalaası da sanık avukatlarına verilecek ve avukatların bu mütalaya karşı da beyanlarının alınması güvence altına alınacak.
İşkenceye zamanaşımı işlemeyecek
İşkenceye 'sıfır tolerans' hedefiyle hareket ettiğini belirten Adalet Bakanlığı, bu konuda en somut adımı da atmaya hazırlanıyor. Bakanlar Kurulu'na sunulacak tasarıda işkence suçlamaları karşısında zamanaşımı işlemeyecek. İnsanlığa karşı işlenen suçlar kapsamında değerlendirilecek işkence fiilini işleyenler için soruşturma açılması için zamanlama sınırlaması ortadan kaldırılacak.
Yeni pakette bulunması beklenen düzenlemelere göre yeni Türk Ceza Kanunu'nda (TCK) 'insanlığa karşı suçlar' kapsamında 'işkence' yapılması halinde, bu suçlardan dolayı zamanaşımının işlemeyeceği düzenlenmişti. Yeni bir adımla işkence suçunda zamanaşımı tamamen ortadan kaldırılıyor.
TCK'da, 'Bir kişiye karşı insan onuruyla bağdaşmayan ve bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına yol açacak davranışlar' olarak tanımlanan işkence suçunun cezası 3-12 yıla kadar hapis olarak düzenlenmişti. Ancak, bu suçlarda sanıkların zamanaşımı süreleri içinde bulunmaması halinde, davalar düşüyordu. Yeni düzenlemede işkencede zamanaşımı artık hiçbir şekilde söz konusu olmayacak.
Yargıda terfi ve tayinlerde AİHM kriterleri etkili olacak
Adalet Bakanlığı, yargı hizmetleri ile ilgili kamuoyunun doğru ve güvenli bilgilendirilmesi amacıyla adliyelere basın sözcülüğü getiriyor. Hakim ve savcıların terfi ve tayin işlemlerinde yeni düzenlemeyi öngören 4. pakette, yargı mensuplarının baktığı soruşturma ve kovuşturmaları terfide en önemli kriter olacak. Yargılama süresinin kısalığı, davaların AİHM ve AİHS kriterlerine uygunluğu da yine hakim ve savcıların terfilerinde etkili olacak.
Evlilik sonrası soyad kullanımı düzenlemesi
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) Türkiye'yi mahkum ettiği 'kadınların evlendikten sonra kendi 'kızlık' soyadını eşinin soyismi olmadan kullanma' konusunda da adım atmaya hazırlanıyor. Mevcut yasal düzenlemede evlenen kadınların kendi soyadını ancak eşinin soyadıyla birlikte kullanabiliyor. Yeni düzenlemeyle evlenen kadınların kendi kızlık soyadını yalnız başına kullanabilmesinin önü açılacak. Bakanlar Kurulu'nun bu düzenlemeyi kabul etmesi durumunda değişiklik Meclis'e gidecek kanun tasarısında yer alacak.
