Bir zamanların ‘çılgın bohem azınlıkları’ olarak anılan ‘hayalci’ ve ‘maceracı’ kadınlar, aslında, bugün kadın mücadelesinde gelinen noktanın azimli birer savaşçılarıydı. On dokuzuncu yüzyıl sonlarından günümüze taşınan miras, aynı zamanda feminist hareketin de habercisiydi. ‘Yeni Bir Çağ Hayali, Yirminci Yüzyılı Yaratan Kadınlar’ o mirasın temel taşlarını atan kadınlara olan borcun karşılığıdır.
CANSU KARAGÜL
|
Yeni Bir Çağ Hayali Yirminci Yüzyılı Yaratan Kadınlar
Sheila Rowbotham |
Daha önce ‘Kadının Gizlenmiş Tarihi’, ‘Kadınlar, Direniş ve Devrim’, ‘Kadın Bilinci Erkek Dünyası’, ‘Feminizm, Sosyalizm ve Eylemde Birlik’ kitaplarıyla Türkçe feminist literatürde yerini alan İngiliz sosyalist feministlerin öncülerinden Sheila Rowbothom, Sel Yayıncılık’tan çıkan ‘Yeni Bir Çağ Hayali’ ile, yirminci yüzyıla damgasını vuran pek çok maceracı kadının -bugün gerçeğe dönüşmüş ya da dönüşmemiş, ütopik hayallerini hatırlatırken, bir yandan da kadın hakları mücadelesinin daha önce ismini bile duymadığımız sessiz kahramanlarıyla tanışmamıza imkân sunuyor. Rowbothom, okuyucuyu 1880’lerden başlayarak İngiltere ve Amerika’da gündelik hayatın kıyı bucağındaki yerleşik bakış açılarının yerle bir edilmesi için faaliyet göstermiş ‘aykırı’ kadınların öyküsüne tanık ederken, dönemin ekonomik ve politik koşullarının da kuşbakışı görüntüsünü çekiyor.
Kitaba göre, on dokuzuncu yüzyılın sonu yirminci yüzyılın başında yaşanan toplumsal değişimler kadınlarda yeni bir uyanış ve sorgulamayı da beraberinde getirmişti. O zamana dek gündelik hayata dair evrensel kabul edilmiş ne varsa toplumsal cinsiyet perspektifinden ele alınarak karşı çıkılıyor, cinsellik, özgür aşk, annelik, ev işi, üretim, tüketim, çalışma koşulları, demokrasi gibi her alanda atılabilecek yeni adımlar gerek düşünsel, gerekse pratik düzeyde uygulamaya geçirilmeye çalışılıyordu. Yeni bir çağı tahayyül etmekle kalmayıp aynı zamanda dönüşüm için gerekli her kapıyı zorlayan bu kadınlar, kendi tarihlerinin olduğu kadar, feminist mücadele tarihinin de başkahramanlarıydı.
1880’lerden Birinci Dünya Savaşı’na uzanan süreç ile 1960’lardan günümüze uzanan zorlu mücadelenin ele alındığı ‘Yeni Bir Çağ Hayali, Yirminci Yüzyılı Yaratan Kadınlar’ı bu alandaki diğer kaynaklardan farklılaştıran yanı kitabın çok fazla kişi, kurum ve tarih üzerinden ilerliyor olması. Bu yönüyle, kuramsal bir toplumsal cinsiyet incelemesi değil, kadın aktörler üzerinden ilerleyen kronolojik bir tarihsel anlatı, özetle deskriptif bir çalışma niteliği taşıyor. “Bugün, yüz yılı aşkın bir süre sonra daha iyi durumda mıyız?” sorusunun sorulduğu kitapta Rowbothom çok çarpıcı bir cevap da veriyor: “Belki de olasılıklara duyulan inanç, en değerli mirastır.”
