MARTA SÖMEK

Türkiye’de yalnızca bir anaokulu bulunan Süryaniler, anadilinde eğitim hakkından faydalanamıyor. Uzman Süryolog ve Turabdin Enstitüsü Başkanı Adem Coşkun’un girişimiyle, Cumhuriyet tarihinde ilk kez, Mart ayında Midyat’ta Süryanice dil kursu açıldı. Üç ay süren kursta 29 öğrenciye eğitim veren Coşkun, “Süryaniler, anadillerine sahip çıkmalı” dedi.

Felix Mendelssohn'ın, “Bir Yaz Gecesi Rüyası” için bestelediği tüm sahne müziği Türkiye’de ilk kez, İstanbul Filarmoni Orkestrası’nın kuruluşunun 80’inci yılı onuruna 24 Haziran’da AKM’de eksiksiz olarak seslendirildi. Büyük bir ilgi ile izlenen etkinliğin sanat yönetmeni Artür Bağdasaryan ile konuştuk.

Sanatçı Stepan Epremyan, Vortvods Vorodman Kilisesi Patrik Mesrob Mutafyan Kültür Merkezi’nde verdiği ‘Yasak Serenat’ adlı konseri ani ölümüyle Ermeni toplumunu yasa boğan Melikcan Zaman’a adadı. Epremyan ile konser sonrası ‘Yasak Serenat’ı konuştuk.

Mardin’de, 2024'te kurulan Fotohane Darkroom, göç mağduru çocuklara ücretsiz fotoğrafçılık ve karanlık oda teknikleri üzerine eğitim veriyor. Dünya Mülteciler Günü'nde atölye eğitmeni Amar Kılıç, 100’ü aşkın çocuğun analog kameralarla hayallerini fotoğraflama sürecini anlattı.

Türkiye’nin pek çok bölgesinde yaşayan 500 bin Süryani’nin “yok edildiği” Sayfo, yani Süryani Soykırımı’nın 110’uncu yıl dönümünde, Süryani Dernekler Federasyonu Başkanı Evgil Türker ile konuştuk. Türker, “Sayfo, Süryaniler için bir dönüm noktası oldu. Sayfo halkımızın kimliğidir. Süryanilerin isteği, Sayfo’nun kabul edilmesi ve yüzleşilmesi. Türkiye Cumhuriyeti bu sorundan kaçmamalı, soykırımı kabul etmeli” diyor.

Azınlık haklarının korunabilmesi için ‘azınlık hakları’ kavramının ötesine geçmek gerektiğini belirten Strasbourg Üniversitesi Türkiye Çalışmaları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Samim Akgönül, “Devletin, ‘azınlıklara ait bireylerin’ kullanabilecekleri hakları güvence altına alması şart. Bu haklara sahip çıkmak bir toplumsal sorumluluktur” dedi.

Ankara Barosu Hayvan Hakları Merkezi Başkan Yardımcısı Neşe Özkanoğlu, hayvan katliamına neden olacak yasaya karşı AYM’nin kararını, “Sistematik bir şekilde katledilecek her hayvanda AYM’nin eli var artık” sözleriyle değerlendirdi. Kadir Has Üniversitesi öğretim üyesi ve Dört Ayaklı Şehir Direktörü Dr. Mine Yıldırım da, “Belediyelerin yürüttüğü toplama faaliyetlerinin belgelenmesi ve ölümlerin sorumlularının teşhir edilmesi için izleme mekanizmaları kuracağız. Vazgeçmeyeceğiz” dedi.

İmralı temasları ile başlayan ve PKK kongresinde “fesih” kararı alınmasıyla ilerleyen süreçte, PKK’nin “Lozan” vurgusunda bulunması gündemdeki yerini koruyor. Lozan Antlaşması çeşitli yönleriyle tartışılırken gölgede kalan ve pek tartışılmayan bir mesele de Türkiye’nin gayrimüslim halklarından Süryanilerin yaşadıkları hak kayıpları. Antlaşmanın “Azınlıklar” başlığı altındaki 37 – 44. Maddeleri azınlık toplumlarının eğitim, dini ve geleneklerin korunmasına atıf yapıyor ve aslında herhangi bir grubun ismi zikredilmiyor. Bugüne kadar sadece Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler devlet tarafından bu kapsamda görüldü. Süryaniler ise bu halklar arasında sayılmadı ve 100 yıllık süreçte büyük hak kayıplarına uğradılar. Süryani hakları aktivisti David Vergili, “Var olan eğitim kurumları, sonrasında da dini eğitim merkezleri kapatılarak, asimilasyon ve inkâr politikalarına maruz kaldılar. Varlıkları ve gelecekleri tehlike altında. Süryanilerin anadilinde eğitim hakkı ile yasal ve anayasal güvenceleri sağlanmalı" diyor.

Avrupa Süryaniler Birliği (ESU), Sayfo Süryani Soykırımı’nın anma gününe haftalar kala Avrupa Parlamentosu’nda iki gün süren bir etkinlik düzenledi. Etkinliğin düzenleyicilerinden ESU Eş Genel Başkanı Tony Vergili, “Sayfo bizim kimliğimizdir. Halkımızın yaşadığı travmadan kurtulması, haklarını talep edebilmesi için Sayfo’nun tanınması gereklidir” diyor.

12 Eylül öncesi faşistler tarafından evi basılıp öldürülen ve "gerçek katilleri" bulunmayan TTB Merkez Konseyi üyesi ve diş hekimi Sevinç Özgüner, 45 yıl önce 23 Mayıs'ta katledildi. Kızı Alev Özgüner, “En büyük temennim, barışın nihayet tesis edileceği, hapishanelerde tutsak edilmiş dostlarımızın özgürlüklerine kavuşacağı bir toplumu hep beraber kurabilmemiz. İşte o zaman kaybettiklerimiz yattıkları yerde huzur bulacaklardır. O günlerin özlemiyle...” diyor.