GÜNCEL

Dink davasında son bir yılın özeti: Mahkeme, Ogün Samast’ın TİB kayıtları ve MİT’in Meclis komisyonuna gönderdiği evraklardan, 'gizli olmayanları' istedi. Evraklar geldi ancak mahkeme aynı kurumlara tekrar yazı yazdı: “Bunlar devlet sırrına girer mi?”

Agos’un Müslümanlaş(tırıl)mış Ermeniler özel sayısı tüm içeriğiyle agos.com.tr’de!

Tarihçi Taner Akçam Müslümanlaş(tırıl)mış Ermeniler Konferansı’nın ilk gününde yaptığı sunumda 1915 Ermeni Soykırımı’nda asimilasyonun ne kadar önemli bir rol oynadığına dikkat çekti.

Gazeteci-sosyolog Ritter ile fotoğrafçı Sivaslian, Ermeni nüfusunun büyük bir kısmının yok edildiği 1915 tarihinden yaklaşık yüz yıl sonra, hayatta kalan torunları araştırmak üzere, Anadolu’nun doğu ve güneydoğusunda, İstanbul ve Avrupa’da onlarca kişiyle görüşerek yazdıkları kitapta, bu karmaşık meseleye ışık tutuyorlar. Mikrofonumuzu Ritter’e uzattık ve Kılıç Artıkları’yla ilgili merak ettiklerimizi sorduk.

Konferansın en çok dikkat çeken buluşmalarından biri Torunlar buluşmasıydı. Müslümanlaştırılmış akrabalarının hikâyelerini paylaşmak için ilk kez bir araya gelen torunlar, Psikolog Jülide Aral, tarafından yönetilen oturumda yıllarca suskunluğa mahkûm edilmiş hikâyelerini dillendirme ve paylaşma fırsatı buldu.

Konferansta 1915’ten önce Kürtlerin Ermenilere karşı olumsuz algısının üretilme sürecine odaklanan Mardin Artuklu Üniversitesi’nden Ramazan Aras’a göre bu şiddetinin ortaya çıkmasının sebepleri, kullanılan ‘devletçilik’ Hıristiyanlık karşıtı devlet destekli dini söylem.

'Taner Akçam’ın defaatle altını çizdiği üzere, Ermeni Soykırımı’nın yapısal unsuru olan zorla din değiştirme, yani Müslümanlaştırma konusu üzerine put kırıcı bir konferans düzenlendi. Konferans katılıcımlarından biri olarak Murad Uçaner ile birlikte Adıyaman Besni’de çocuk yaşta yetim bırakılan Ermenilerin nasıl Müslümanlaştırıldıklarının hikâyesinden bir kesit sunduk.'

‘Müslümanlaş(tırıl)mış Ermeniler Konferansı’nın üçüncü günü, ‘Hafıza ve Kimlik’ oturumunda ‘Bir Boşluk Olarak Benlik’ başlıklı bir konuşma yapan Almanyalı sosyal bilimci Alice von Bieberstein… Müslümanlaştırılmış Ermenilerin torunları von Bieberstein’ın Muş’taki saha çalışmalarının bir parçası haline gelmiş ve bunun ötesinde, etnografya çalışmalarının esası olan gözlem, sorgulama ve öğrenme süreci onun için başka bir şeyin gün yüzüne çıkmasını sağlamış.

20 Haziran 1915’te İçişleri Bakanlığı tehciri bütün Üçüncü Ordu bölgesine genişletti. İki gün sonra ise tehcirden muaf tutulacak ilk Ermeni grubunu belirledi ve bölgedeki valilere Müslümanlığa geçen Ermenilerin yerlerinde kalabileceğini bildirdi. Din değiştirme başvurularının ‘samimi’ olması ve yetkililerin inancı esastı.

Konferansa Patrik Şnorhk Kalustyan’ın Anadolu Ermenileri üzerine yaptığı sınıflandırma ve Müslüman Ermenilerin bu sınıflandırmadaki yeri üzerine bir sunumla katılan Avedis Hadjian, New York’ta gazetecilik yapıyor. 2011’den beri Müslüman Ermenilerle görüşmek için Türkiye’yi gezen Hadjian, bu görüşmeleri topladığı ‘A Secret Nation: The Hidden Armenians of Turkey’ [Gizli Bir Ulus: Türkiye’nin Saklı Ermenileri] isimli kitabını 2014’te yayımlamaya hazırlanıyor. Hadjian’la Patrik Şnorhk’u ve Müslüman Ermeni kimliğini konuştuk.