ARA

ABD’nin Illinois eyaleti, 1915’te Süryani halkına uygulanan Sayfo Soykırımı’nı, 2025–2026 eğitim öğretim yılı lise müfredatına resmi olarak dahil etti. Ünitede, Sayfo’nun tarihsel bağlamı, nedenleri ve uzun süreli etkileri ele alınacak.

Ortadoğu coğrafyasındaki her çatışma kaçınılmaz olarak bölge ülkelerindeki Ermeni diasporasına etkileri açısından da önem taşıyor. Gazze’de yaşayan Ermeniler hakkında bilgi almaya çalışırken savaşın boyutu İran’a ve İsrail’e yayıldı. Bu ülkelerde yaşayan Ermenilerden derlediğimiz bilgiler şöyle:

Yargıtay üyesi Metin Yandırmaz aynı gün sosyal medya hesabından aşağıdaki paylaşımı yaptı: “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz. Buna ceza hukukunda masumiyet karinesi denir. Sadece hukukçuların değil, herkesin bilmesi gereken temel bir hak ve kuraldır." Sayın Yandırmaz’ın sadece bir anayasa hükmünü hatırlatmaktan ibaret paylaşımını ilginç ve toplum için bu kadar önemli kılan, ona haber niteliği kazandıran ne olabilir? Anayasanın 38. Maddesinin dördüncü fıkrası yeni değildi, masumiyet karinesi adı verilen bu hak, adil yargılanma hakkının bir unsuru olarak anayasada güvence altına alınmıştı ve bu düzenleme yıllardır yürürlükteydi. Bu norma haber değeri veren, onu ilginç ve önemli kılan normun kendisi değil bir yüksek yargıcın bu normu dile getirmesiydi. İşte burada başlıyor gariplikler.

Bu gerçek mi, tek miyim? Neden tekim? Kilisede banttan bir ilahi sesi, ağzımda yarım yamalak bir dua, oturmuş bekliyorum. Birileri gelecek herhalde. Ortalık kıpırdandı, Yönetim Kurulu üyeleri geçti, Talin yanlarında, gözüm kapıda, araçtan inenlere bakıyorum. Paşinyan’ı gördüm! Mum yakmasını, dua etmesini uzaktan seyrettim. Daha sonra öne doğru yaklaşınca selamlaştık. O kadar yalnızdım ki, selamlaşabildim. Bugün Ermeni cemaatinin bir bireyi olarak değil, Ermeni Patrikhanesi’ne bağlı bir papaz eşi olarak, söyleyebildiklerimdense söyleyemediklerim kıymetli olsun sizin için.

Türkiye ve Ermenistan için tarihi önemi olan bu ziyaret gerçekleşirken, İstanbul Ermenileri tarihi için utanç kaynağına sebep olacak -umarız tekrarlanmayacak- ve Türkiye Ermenileri Patrikhanesi’nin tarihine kara bir leke olarak yazılacak bir rezilliğe daha şahit olduk. Patriğin yokluğunda muhtemelen de Ana Taht Eçmiadzin’den gelen talimatla Patrikhane yetkilileri Patrikhane’nin kapılarını kilitledi ve evine gelen misafire içeride olmalarına rağmen “evde değiliz” oyununu oynadı.

"Demokratik toplum” ve “Demokratik cumhuriyet” deyince, komşu üç ülkeyi bilemem ama, benim aklımda Türkiye için tek bir çözüm var: 1921 Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun (anayasasının), sonraki tüm anayasalardan İttihatçı zihniyet sonucu kaldırılan 11. Maddesi ve devamı . Günümüz diliyle:

Patrikhane kendi açısından tutumunu doğru buluyor olabilir. Ancak burada iki sorun var. Öncelikle Türkiye-Ermenistan ilişkileri açısından tarihî bir ziyarette Patrikhane’nin böyle bir tutum takınması anlaşılır değil. Bunun da ötesinde, bir misafire gösterilmesi gereken asgari nezaket kuralları var. İkinci olarak şu soruyu da sormak durumundayız. Katolikos acaba siyasetin tamamen dışında bir kişilik mi?

20 Haziran gecesi geçirdiği kalp krizi sonucu 75 yaşında hayatını kaybeden Karagözyan Yetimhanesi Vakfı Başkanı, iş insanı ve hayırsever Dikran Gülmezgil, büyük bir kalabalığın katılımıyla son yolculuğuna uğurlandı.

Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın davetiyle İstanbul’a gelişinde Patrikhane’nin kapalı oluşu, özellikle Türkiye Ermeni toplumu içinde tepki ve üzüntü yaratmıştı. Paşinyan Kumkapı’daki Ana Kilise’yi ve Patrikhane bahçesindeki Gomidas heykelini ziyaret ettiğinde kendisini hiçbir ruhani karşılamadı. Tepkilerde Patrik Maşalyan ABD’de olsa bile diplomatik açıdan Patrikhane’nin açık kalması gerektiği öne sürüldü. Türkiye Ermenileri Patrikliği konuyla ilgili yazılı bir açıklama yayınladı. Açıklamada Paşinyan ile Tüm Dünya Ermenleri Ruhani Lideri Katolikos II. Karekin arasında yaşananlar hatırlatılarak "Patriklik Makamımız Sayın Başbakana tepkisini hissettirmeyi uygun addetmiştir. Burada amaçlanan, mevcut gergin ortamın tüm Ermeni dünyasında hoşnutsuzluk akımı ve olumsuz bir ortam yaratmış olduğunu yansıtmaktır" dendi.

Genocide/soykırım terimini literatüre sokan hukukçu Raphael Lemkin'in isminin olduğu anma plaketi Yerevan'daki Soykırım Anıtı'nın duvarına yerleştirildi.