YÜZLEŞME

6-7 Eylül Pogromu’nun üzerinden 67 yıl geçti. İstanbul’da başta Rumlar olmak üzere tüm gayrimüslim azınlığı hedef alan pogrom sonucunda resmî verilere göre 73 kilise, sekiz ayazma, iki manastır, 3584’ü Rumlara ait olmak üzere 5538 ev ve işyeri yakılıp, yıkıldı ve yağmalandı. Türkiye toplumunun 6-7 Eylül’le neden yüzleşemediğini ve olası bir yüzleşmenin nasıl sağlanabileceği sorularını araştırmacı-yazar Foti Benlisoy'a yönelttik.

Ermenice büyük felaket anlamında “meds yeghern” diyelim, kıyım diyelim asırlarca yan yana değil iç içe yaşadığımız Anadolu’daki Ermeni varlığının yok olduğu koşullarla yüzleşmeden ulusça ruhumuzu sağaltmamız mümkün mü?

Özellikle Yahudi Soykırımı anısına Almanya’da yaptıkları ‘karşıt-anıt’larla tanınan sanatçılar Horst Hoheisel ve Andreas Knitz, bugüne kadar yaptıkları projelerden ve karşıt-anıtlar etrafında şekillenen deneyimlerinden bahsetti.

Federal Almanya Meclisi’nin Ermeni Soykırımı tasarısını kabul etmesinin ardından ‘yüzleşme’ tartışması yeniden alevlendi. Tarihiyle hesaplaşma açısından hatırı sayılı ülkeler arasında yer alan Almanya’nın Holokost’la yüzleşme sürecini ve Türkiye’nin 1915’le yüzleşmesi için ne gibi adımlar atması gerektiğini, Paris VIII. Üniversitesi’nden tarihçi Prof. Nora Şeni’yle konuştuk.

Almanya'nın kendi geçmişindeki soykırımla nasıl yüzleştiği sorusuna cevap niteliğinde, dönüm noktası 8 olay.

Hrant Dink Vakfı, 10 Haziran Cuma günü, ‘Hafızanın Mekânları, Mekânların Hafızası: Almanya’dan Ruanda’ya Geçmişle Yüzleşme Deneyimleri’ başlıklı bir panele ev sahipliği yapıyor.

Özellikle Sovyetler dönemine ilişkin çalışmaları ve son yıllardaki Ermeni Soykırımı araştırmalarıyla tanınan tarihçi Ronald Grigor Suny, ‘Tarihi Revizyonizm ve Küresel Siyaset’ başlıklı güncel makalesinde Japonya’nın II. Dünya Savaşı’ndaki siyasetinden ötürü Kore’den özür dileme süreci, Türkiye’nin Ermeni Soykırımıyla imtihanı ve Stalin’in Ukrayna’ya dayattığı Holodomor’u (ölümcül kıtlık) revizyonist tarih bağlamında bir arada ele alıyor. Bu çarpıcı makalenin çok geniş bir derlemesini Cansen Mavituna’nın çevirisiyle sunuyoruz.

Hülya Adak ile, 1909 Adana Katliamı’ndan 1915’e, 1920’lerden vefat ettiği 1964’e kadar Halide Edib’in hayatının farklı dönemlerinde Ermeni Soykırımı ile ilgili yazdıkları, söyledikleri ve takındığı tutumlar hakkında konuştuk.

Almanya Dışişleri Bakanlığı’nın davetlisi olarak Türkiye ve Ermenistan’dan gazetecilerle beraber bir hafta boyunca Berlin’deydik.Berlin Duvarı’nın yıkılışının yıl dönümünde ayak bastığımız şehir, geçmişiyle yüzleşip beraber yaşamayı öğrenerek, çokkültürlülüğün merkezi olmuş. Bir hafta boyunca, Ermenistan’dan meslektaşlarımızla beraber ortak geçmişimizi tartışıp geleceğe yönelik düşüncelerimizi paylaştık.

Dünyanın önde gelen soykırım araştırmacılarından Ronald Grigor Suny, Sabancı Üniversitesi’nin düzenlediği ‘Ermeni Soykırımı’na Eleştirel Yaklaşımlar’ başlıklı konferans için İstanbul’daydı. Suny ile beraber, önce Ermeni Soykırımı’nın 100. yılının bir değerlendirmesini, sonra Kürdistan’da yaşanan olaylara Ermeni Soykırımı perspektifiyle bakan bir söyleşi yaptık.