İsmail Keskin kış ayının şairi Kavafis’in bir şiirini daha Türkçeye çeviriyor mevsim biterken... ‘Menzili tek şehre, o ilk şehre doğru olan, karamasarın umutsuzluğa olan bahanesini alan, Odysseus’un ilk evi ve döneceği ada olan’ İthaki şiirini...
İsmail Keskin
ismail.keskin@gmail.com
Bu hafta kış bitiyor, bahar kapıda, Seferis sırasını bekler. O zaman Kavafis’in Şehir şiiriyle açılan çemberi kapamak gerek çünkü bir çember ancak kapandığında idrak edilebilir bir sonsuzu görünür kılar. Şehir Kavafis’in en karanlık şiirlerinden biri... Dediği odur ki yeni bir yere, yeni bir denize gidemezsin çünkü;
“Varacağın şehir hep bu olacak. Başkası için –umut salma-“ (/haber.php?seo=rumcadan-turkceye-kavafis&haberid=3736)
Bu anlamda Kavafis bir kilitlenmişlik hissi, üste kapanmış tek taraflı bir kapıyla cama siyah bir sır çeker, cam ayna olur. Öte yandan Şehir şiirinin bir de bu aynadaki yansıması vardır. İşte bu hafta çemberi kapayan şiir de o olacak. İthaki şiiri, özünde Şehir şiiriyle aynı şeyi söyler. Menzil tek şehre, o ilk şehre doğrudur. Öte yandan İthaki, Şehir şiirinde bahsedilmeyen bir detay içerir ki, bu detay karamasarın umutsuzluğa olan bahanesini elinden alır.
İthaki Adası, malum, Homer’in Odysseia’sının ana konusunu oluşturan yolculuğun hedefi, Odysseus’un ilk evi ve döneceği tek yerdir. Odysseus adası İthaki’ye dönebilmek için Tepegözlerin, kayalıklarla bezeli şehirlerinde insan yiyen Lestirogonlar’ın yollarını aşmalıdır. İşte Kavafis, eninde sonunda dönülecek yer ve deniz olan İthaki’nin şiirinde Şehir şiiriyle açtığı anlam çemberini kapatır.
Çünkü döneceğin şehir illa elinde olan şehir değil. Şehir aslında upuzun bir yol, senin dimağında yeri olan bir isim. Geride kalan her şey uzun bir yolculuk ve um ki bu yolculuk uzun sürsün. Sonunda varacağın şehirden bir ödül de bekleme çünkü o şehir sana en büyük hazine olan “yola çıkmak” için bir sebep verdi. O zaman o şehrin özlemiyle kendini zehirleyeceğine, yolculuğun anlamında hayatını bul. Keşfetmekten, öğrenmekten ve yollara çıkmaktan korkma. Çünkü yolculukta karşına çıkan tek canavar, senin içinde büyüttüğün olacak.
Oysa yolculuk sana İthaki’lerin anlamını vadediyor.
Bahara da böyle bir şiirle başlamak gerek....
İthaki
İthaki için yola çıktığın vakit
Um ki yol uzun olsun
Keşfin, sergüzeştin bini bir para.
Lestirogonlar ve tepegözler
Gazaba gelmiş Poseydon... Korkmayasın,
Bunlar hiç bir vakit yoluna çıkmayacak hiçbirini bulmayacaksın,
Eğer ki algıların yüksekse bir yanda mutena
Heyecanı ruhunun, bedenine dokunuyorsa.
Lestirogonlar ve tepegözler
Vahşi Poseydon... Yollarınız kesişmeyecek
Eğer ki sen ruhunun çıkınında taşımadıysan onları
Eğer ki ruhun onları senin önüne dikmediyse
Um ki yol uzun olsun
Yaz sabahları ne çok
Neşeyle, şükranla
Gözlerin ilk kez değdiği limanlara gireceğin.
Fenike çarşılarında ara ver
Ve güzel eşyalar edin
Sedefler ve mercanlar, kehribarlarla abanozlar
Ve zevk ehli esansların her türlüsünden,
Alabildiğin kadar bolca al şehvet uyandıran esanslardan.
Mısır şehirlerine git çok çok
Okumuşlarından öğren ve öğren...
İthaki’yi her zaman dimağında tut.
Oraya varmak senin menzilin
Ama aceleye kapılma yolculuğunda sakın.
Bırak, uzun yıllar sürsün daha iyi.
Ve artık yaşlanmış halinle dön adaya,
Yolda onca kazandığınla zengin,
Ithaki’nin sana zenginlik vermesini ummadan.
İthaki sana güzel bir yolculuk verdi.
O olmasa yola çıkmayacaktın.
Ama sana vereceği daha başka bir şey yok.
Ve say ki bulduğun fakirlik, İthaki seni alaya almadı
Onca görüp geçirdikten sonra bilge oldun işte
Artık elbet anlayacaksın İthakilerin ne anlama geldiğini.*
Konstantin Kavafis
* Çeviri telifi İsmail Keskin’e aittir, izin alınmaksızın kullanılamaz.
