DOSYA

Hrant Dink Vakfı tarafından 24-25 Kasım’da İzmir Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi’nde düzenlenen ‘İzmir ve Çevresi: Toplumsal, Ekonomik ve Kültürel Değişimin Yüz Yılı, 1850-1950’ başlıklı iki günlük uluslararası konferansta sunulan Hasmik Grigoryan'un sunumunun özetine yer veriyoruz.

1931’de Tahran’da kurulan ve günlük yayın yapan Alik’i, gazetenin genel yayın yönetmeni Terenik Melikyan’la konuştuk.

Türkiye neredeyse her konunun bir şekilde birbirine bağlandığı bir ülke. Varlık Vergisi ile el değiştiren Emek ya da eski ismiyle Melek Sineması’nı yapan Rafael Alguadiş’in, Agos’un uzun yıllar faaliyet gösterdiği Osmanbey’deki Sebat Apartmanı’nı da yapan mimar-mühendis olması ve aynı Alguadiş’in Varlık Vergisi’nde yüklü miktarda vergi ödeyenler arasında olması, bu topraklarda Müslüman olmayanların başına gelenlere dair tarihsel bir hat çiziyor. Biz de Varlık Vergisi Kanunu’nun 11 Kasım 1942’de Meclis’ten geçmesinin yıldönümünde Rafael Alguadiş’in oğlu Jak Alguadiş ile tüm bu hikâyeye dair bir söyleşi gerçekleştirdik.

Kadir Has Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Fonu tarafından desteklenen ve Müslümanların Ermeni, Rum ve Yahudiler ile yaptığı karma evlilik hikayelerini anlatan belgeseli izledikten sonra sıcağı sıcağına Prof. Dr. Asker Kartarı ve Ece Güneş Saadetyan ile konuştuk.

Atina’nın Plaka Mahallesi’ndeki Küçük Asya Araştırmaları Merkezi, mübadele sonrası yok olan bir belleğin izini süren en köklü kurumlardan biri. Mübadeleden birkaç yıl sonra, 1930’da müzikolog Melpo Logotheti-Merlier ve Yunan dili-edebiyatı uzmanı Octave Merlier’nin kişisel inisiyatifiyle kurulan merkez, öncelikle sesin arşivini tutmak için yola çıktı. Anadolu’nun müzik mirasını kaybetmemek için mübadillerin şarkılarını, enstrümanlarıyla stüdyoda kaydeden merkez, çalışmalarına sonrasında sözlü mülakatlarla devam etmiş. Bugün yüzlerce şarkıdan oluşan bir müzik, beş bin sözlü mülakat, üç bine yakın fotoğraf, el yazmaları ve Karamanlıca edebiyatı koleksiyonuna sahip olan merkezin direktörlüğünü 2002’den beri Stavros Anestidis yürütüyor. Anestidis, geçtiğimiz günlerde ‘Arşivden Sonra’ konuşmaları kapsamında İstanbul’daydı. Tatavla doğumlu Anestidis’le bir araya geldik; merkezin çalışmalarını ve değişen İstanbul’u konuştuk.

Geçen haftaki yazımıza devam ediyoruz. Yol genişletme çalışması nedeniyle Pangaltı Ermeni Mezarlığı’ndan alınmak istenen arazi parçası ile ilgili neler yaşandığına biraz daha yakından bakacağız. Geçen hafta da belirttiğimiz gibi, orijinal gazetelerde, tarihlere iki farklı rakam ile, ilki Julyen takvimi, ikincisi ise Gregoryan takvimine göre, 13 günlük standart farkla yer verilmiştir.

1915 Ermeni Soykırımı’ndan sağ kurtulan Antepli Ermeni din adamı Nerses Babayan’ın tehcir sırasında ve sonrasında yaşadıklarını kendi ağzından aktaran, ‘Günlüğümden Sayfalar’, Tarih Vakfı Yurt Yayınları tarafından yayınlandı. Kitabın çevirmeni ve derleyeni, kendisi de Antep ve Antep Ermenileri üzerine çalışan bir tarihçi olan Ümit Kurt’la Babayan’ın günlüğü ve Antep’te 1915-22 döneminde yaşananlar hakkında konuştuk.

Amacımız iki hafta sürecek çalışmamızda Pangaltı Ermeni Mezarlığı'nın tarihçesini ele almak değil. Mezarlıkla ilgili dönüm noktalarını, ana tarihlerini hatırlayıp, en önemli kırılmanın yaşandığı 1912 Ocak-Mart ayları arasında yaşananları detaylı olarak sergilemekle sınırlı kalacaktır. İki üç satırlık yorumumuza ise ikinci yazımızın sonunda yer vereceğiz.

Bugün ‘Kurtuluş Spor Kulübü’ adıyla bildiğimiz Tatavla Heraklis Jimnastik Kulübü, kurulduğu 1896 yılından bu yana sporun pek çok dalında ‘insan’ yetiştirmeye adanmış özel bir kulüp. Yıllardır çok kültürlülüğün muazzam bir düzenle hüküm sürdüğü Kurtuluş Spor Kulübü, Tatavla sokaklarının çocuklarına kucak açan ikinci bir ev aslında. Üstelik, kendisine gönül verenlerin gelip asla geçmediği…

Ekim’den ve Sovyet deneyiminden çıkarılacak temel ders demokrasi olmadan gerçek bir sosyalizmin olamayacağı; Rusya ve ABD siyasetinden alınacak temel ders ise sosyalizm olmadan demokrasi olamayacağı.