DOSYA

Hülya Adak ile, 1909 Adana Katliamı’ndan 1915’e, 1920’lerden vefat ettiği 1964’e kadar Halide Edib’in hayatının farklı dönemlerinde Ermeni Soykırımı ile ilgili yazdıkları, söyledikleri ve takındığı tutumlar hakkında konuştuk.

Yakın dönem Kürt tarihi üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınan Namık Kemal Dinç’in ‘Onlar Gittiler, Biz Barışı Yitirdik: Ermeni Soykırımı ve Kürtler’ adlı kitabı İletişim Yayınları’ndan çıktı. Kitapta 1915 sonrası ilk kuşağın temsilcilerinden Tarık Ziya Ekinci ve Naci Kutlay’la, Ahmet Türk, Osman Baydemir, Altan Tan gibi günümüzün önde gelen Kürt siyasetçileriyle, araştırmacılar Mehmet Bayrak ve Şeyhmus Diken’le, avukat ve insan hakları aktivisti Eren Keskin’le, prodüktör ve söz yazarı Gülten Kaya ile ve genç kuşak sosyal bilimcilerden Rojava üzerine çalışmalarıyla tanınan Seda Altuğ ile yapılan söyleşiler yer alıyor.

Amerikan Yabancı Misyon Komiserliği’nin (ABCFM) geçmişi 1830’lara uzanan ve 300 binden fazla kaynak içeren arşivi üzerindeki araştırmasında Marianna Hovhannisyan, 19. Yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında Anadolu’ya gelen Protestan misyonerlerin kayıtlarını inceledi. SALT Galata’da devam eden 'Boş Alanlar' sergisinde görülecebilecek arşiv çalışmasını Marianna Hovhannisyan ve SALT Araştırma ve Programlar Direktörü Vasıf Kortun'la konuştuk.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Uluslararası Nükleer Güvenlik Zirvesi için gittiği ABD’de kaldığı otel, bir Ermeni yüzbaşıyı, mimar Mihran Mesrobyan’ı gündeme getirdi. Tarihin hafızası canlıdır ve hiç beklemediğiniz bir anda karşınıza çıkıp, kendisini hatırlatır.

Diyarbakır’da kiliselerin de ‘acele kamulaştırma’ listesine alınmasının ardından başlayan tartışma Sur’un, Suriçi’nin tarihini de bir kez daha gündeme getirdi. Anadolu Ermenileri ve Hıristiyanları tarihinde önemli bir yer kaplayan Diyarbakır, özellikle de Suriçi tarihi boyunca bu tür uygulamaların merkezinde oldu aslında. Zakarya Mildanoğlu, kamulaştırma kararı vesilesiyle hem Suriçi kiliselerinin, hem de Diyarbakır’da kamulaştırmanın tarihini hatırlatıyor.

Ermenice eğitimi almış bir Japon akademisyen Takayuki Yoşimura, Aram Haçaduryan ve Gomidas dinliyor. Öğrencilerine Hovhannes Tumanyan’ı anlatıyor. Hayalinin, bir gün Baruyr Sevag’ın şiirlerini “tüm derinliğiyle” kavrayabilmek olduğunu söylüyor.

Ressam ve araştırmacı Hrazdan Tokmajian'ın izinde, Soykırım’dan sağ kurtularak Halep’e ulaşmış Maraşlı, Urfalı ve Antepli kadınların beraberlerinde getirebildikleri iğne işlerine, üç şehrin nakışları arasındaki farka, 100 yıl içinde gösterdikleri değişimlere, anneden kıza öğretilen ve günümüze ulaşan sanata bakıyoruz.

Hrant Güzelyan’ın ‘Bolso Badenagan Dunı’ (İstanbul Çocukevi) adlı kitabı, Hrant Dink Vakfı Yayınları tarafından ‘Kamp Armen’e Giden Yol’ başlığıyla Türkçeye kazandırıldı. Güzelyan’ın 1960’ların başından 1980’lere uzanan anılarından oluşan kitap, Türkiye’nin ve Türkiye Ermeni toplumunun yakın tarihine de ışık tutuyor.