MARDİN

Gazeteci Serdar Korucu’nun, 2015-16 yıllarında yedi şehirdeki sokağa çıkma yasakları döneminde yaşananları, yakınlarını kaybedenlerin anlatımlarını kayda geçirerek hazırladığı “Bu Yas Bitmez” isimli kitabı okuyucuyla buluştu. “Onların cezasızlık karşısındaki mücadeleleri ve adalet taleplerinin altını çizdik” diyen Korucu, kitabını Selamet Yeşilmen’in eşi Abdurrahim Yeşilmen'in şu sözleriyle özetliyor: “Bizi unutmamaları lazım, kimse bizi unutmamalı, bu herkesin başına gelebilir.”

Turabdin’in Bethkustan köyünde, anadilini ailesinden öğrenen Lukas Aktaş, Süryaniceyi yalnızca bir dil değil, “bir direniş, bir hatırlayış, bir umut” olarak anlatıyor. Çocukluğunda Süryaniceye sarılan Aktaş, bu yıl Artuklu Üniversitesi ve Süryani Dili ve Edebiyatı Bölümü birincisi oldu. Aktaş, “Bu dil olmadan dualarımız eksik kalır, hikâyelerimiz anlaşılmaz hale gelir, hatta mezar taşlarımız bile sessizleşir. Kendi hayatımda eksikliğini derinden hissettiğim Süryanice eğitimi, ileride başkaları için erişilebilir kılmak en büyük hedeflerimden biri” diyor.

İzla Cafe, Turabdin’de Süryani kadınlarının üretkenliğini, köklü yemek kültürünü ve dayanışmasını yaşatan üç Süryani kız kardeşin emeğiyle Haziran ayında açıldı. Kafeye emek veren kardeşlerden Songül Özgün Gürkan, “Bu kafe, kadın dayanışmasının kalbinden doğdu. Bir yandan bu toprakların kadim dağlarından biri olan İzla Dağı'na bir gönderme yaparken, diğer yandan ablamızın adını, anısını, mücadelesini ve insanlara kattığı umudu bu isimle yaşatıyoruz. Midyat’ta bir halkın ruhunu, kokusunu ve tatlarını hissetmek isteyen herkesi İzla Cafe’ye bekliyoruz” diyor.

Türkiye’de yalnızca bir anaokulu bulunan Süryaniler, anadilinde eğitim hakkından faydalanamıyor. Uzman Süryolog ve Turabdin Enstitüsü Başkanı Adem Coşkun’un girişimiyle, Cumhuriyet tarihinde ilk kez, Mart ayında Midyat’ta Süryanice dil kursu açıldı. Üç ay süren kursta 29 öğrenciye eğitim veren Coşkun, “Süryaniler, anadillerine sahip çıkmalı” dedi.

Dünyanın en eski ve tarihi Süryani Ortodoks manastırlarından biri olan Mardin’deki Deyrulzafaran Manastırı, Avrupa Konseyi'nin kültürel rotalarından Iter Vitis’e “Onursal Üye” olarak katıldı.

Mardin’de, 2024'te kurulan Fotohane Darkroom, göç mağduru çocuklara ücretsiz fotoğrafçılık ve karanlık oda teknikleri üzerine eğitim veriyor. Dünya Mülteciler Günü'nde atölye eğitmeni Amar Kılıç, 100’ü aşkın çocuğun analog kameralarla hayallerini fotoğraflama sürecini anlattı.

Her şey genç bir yüreğin, Letisya Nas’ın, Mardin’de bir kuyumcu dükkanına girip Metin Ezilmez’le tanışmasıyla başladı. Letisya bana ulaşıp ‘Lütfen onunla bir söyleşi yapar mısınız?’ dediğinde ne çıkacağından, sohbetin bizi nerelere götüreceğinden habersizdim. Sonuç, Mardin’e sırf Metin Bey’i tanımak, topladıklarını görmek ve hikâyelerini dinlemek için bile gitmeye değer.

İmralı temasları ile başlayan ve PKK kongresinde “fesih” kararı alınmasıyla ilerleyen süreçte, PKK’nin “Lozan” vurgusunda bulunması gündemdeki yerini koruyor. Lozan Antlaşması çeşitli yönleriyle tartışılırken gölgede kalan ve pek tartışılmayan bir mesele de Türkiye’nin gayrimüslim halklarından Süryanilerin yaşadıkları hak kayıpları. Antlaşmanın “Azınlıklar” başlığı altındaki 37 – 44. Maddeleri azınlık toplumlarının eğitim, dini ve geleneklerin korunmasına atıf yapıyor ve aslında herhangi bir grubun ismi zikredilmiyor. Bugüne kadar sadece Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler devlet tarafından bu kapsamda görüldü. Süryaniler ise bu halklar arasında sayılmadı ve 100 yıllık süreçte büyük hak kayıplarına uğradılar. Süryani hakları aktivisti David Vergili, “Var olan eğitim kurumları, sonrasında da dini eğitim merkezleri kapatılarak, asimilasyon ve inkâr politikalarına maruz kaldılar. Varlıkları ve gelecekleri tehlike altında. Süryanilerin anadilinde eğitim hakkı ile yasal ve anayasal güvenceleri sağlanmalı" diyor.

Kültürel Mirası Koruma Derneği, Mardin ve Antakya’da kültürel mirasın korunmasına dönük yerel kapasiteyi geliştirmek amacıyla KORU başlıklı bir proje yürütüyor. Proje ekibinden Koruma Mimarı Dr. Mesut Dinler, Kültürel Miras ve Kapasite Geliştirme Yöneticisi Dr. Banu Pekol ve İdari Yönetici Çağla Parlak, çalışmanın detaylarını anlattı.

HDP, Süryanilerin aktif siyaset yapmasına imkan sağladı. Geçtiğimiz üç dönem boyunca Avukat Erol Dora’yı milletvekili yapan HDP, genel seçimlerde Mardin Büyükşehir Belediyesi Eş Genel Başkanlığı için Februniye Akyol’a görev vermişti. Mardin ve Şırnak’ta da il ve ilçe belediye meclislerinde HDP’li Süryani temsilciler var. HDP, 24 Haziran Genel Seçimleri için de Mardin’den Tuma Çelik’i üçüncü sıradan aday gösterdi. Aday adaylığı sürecinde de pek çok Süryani aday olmak için HDP’nin kapısını çalmıştı.