MUSEVİ

Göç ve kimliğin izleri, inançla birlikte dönüşen mekânlar ve her köşede saklı kalan hikâyeler… “YAMBOL’UN İZ-İNDE”, bir sinagogun tarihsel, kültürel ve duygusal katmanlarını görünür kılıyor. Belleğin izini süren sergi ve etkinlikler, geçmişle bugünü, mimariyle müziği, hatırlamakla unutmak arasındaki ince çizgide buluşturuyor. Kültürel Mirası Koruma Derneği’nin Bienal Paralel Etkinlikleri ajandasında yer aldığı “YAMBOL’UN İZ-İNDE” projesini, derneğin başkanı Renan Koen ile küratör ve mimar Hayim Beraha’dan dinledik.

Manchester’da, Heaton Park Musevi Cemaati Sinagogu’nun dışında gerçekleşen saldırıda dört kişi yaralandı. Saldırganın polis tarafından vurulduğu olay, Yahudiler için en kutsal gün kabul edilen Yom Kippur'da gerçekleşti.

Yıkım, göç ve can kayıplarıyla Türkiye’deki Hıristiyan halkları da derinden etkileyen 2023 depreminin ardından, bölgedeki dini ve kültürel miras yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Hıristiyanlar ve Museviler, binlerce yıldır yaşatmaya çalıştıkları inanç ve ibadetlerini, ağır hasar alan kilise ve sinagoglarda sürdürüyor. Dosyamızın ilk bölümünde, Hatay ilçelerindeki yıkım sonrası bütçe yetersizliği nedeniyle onarılmayı bekleyen, halkların belleği, inancı, kimliği ve ortak geçmişini taşıyan kiliseler ile sinagogun durumunu aktarıyoruz.

Hatay’da Musevilere ait mezarlık kimliği belirsiz kişiler tarafından saldırıya uğradı.

HDP Milletvekili Garo Paylan, Ramazan ve Kurban Bayramlarında olduğu gibi Noel, Paskalya, Roş Aşana ve Çarşamba Sor gibi dini bayramlarda neden köprü ve otoyol geçişlerinin ücretsiz olmadığını sordu.

İstanbul’da yayımlanan haftalık Şalom’un Genel Yayın Yönetmeni İvo Molinas, Yahudilere yönelik medyadaki nefret söyleminden ve düşmanlıktan dem vuruyor ve Türkiye Musevi cemaatinde belki de mecburen yerleşmiş, başlıkta da gördüğünüz, az bilinen bir deyimi hatırlatıyor: “Şimdi bizde Türkçe kelimelerin de karıştığı Ladino bir deyiş vardır: “No moz karışayamoz a la eços del hükümet.”

İstanbul’daki gayrimüslim vakıfların karşılaştığı sorunların benzeri, Hatay’daki azınlık vakıflarını da meşgul etmeye devam ediyor. Geçtiğimiz hafta sonu Cemaat Vakıfları Temsilcisi Laki Vingas’ın başkanlığında Hatay’da bulunan Rum-Ermeni-Musevi cemaat vakıfları bir araya gelerek bu sorunları masaya yatırdı.

Rita Ender, Ayşe Arman’ın Hürriyet’teki köşesinde yayımlanan, “Dünyaya erkek olarak gelseydim mutlaka kendime Musevi bir sevgili yapardım!” yazısı ve Arman’ın “hepimiz” derken aslında dışarıda bıraktığı Musevi kadınlar üzerine yazdı.