DBP’li belediyelere dönük kayyum atamaları kentlerdeki çok dilli hizmet anlayışını da ortadan kaldırmış durumda. Pek çok ilde çok dilli çalışan kreşler, çok dilli oyunlar, sergilenen tiyatrolar kapatıldı. Kültürel mirasın ayağa kaldırılması için başlayan projelerin de akıbeti artık belirsiz.
DBP’li belediyelere dönük operasyonlar devam ediyor. Bölgede yüksek oylarla seçilen belediye eş başkanları çeşitli gerekçelerle tutuklanıyor ve belediyelere İçişleri Bakanlığı tarafından kayyum atanıyor. Belediye eş başkanlarıyla beraber, belediye başkan yardımcıları, belediyelerde çalışan daire başkanları ve belediye çalışanları da tutuklanıyor. Kayyum atanan pekçok belediyede, belediye çalışanları da görevden alınıyor.
DBP’li belediyelerin en önemli çalışma prensiplerinden biri çok dilli hizmet verilmesi. Belediyeler, Kürtçe’nin yanı sıra Ermenice, Süryanice ve Arapça da hizmet veriyordu.
Tek Süryani belediye başkanı artık çalışamıyor
Belediyelerde uygulanan eş başkanlık sistemi teknik olarak yasal değil. DBP’li belediyelerin tamamında eş başkanlık sistemi uygulanıyor. OHAL öncesinde eş başkanlık uygulamasına ilişkin davalar açılmıştı. Kayyum atamalarıyla beraber fiilen devam eden eş başkanlık sistemi de sona ermiş oldu. Eş Başkanlardan birinin tutuklu olduğu belediyelerde diğer eş başkanın çalışmasına izin verilmiyor.
Son yerel seçimlerde Süryani nüfusunun en yoğun yaşadığı kentlerden biri olan Mardin’de Büyükşehir Belediyesinde Februniye Akyol eş başkan olarak seçilmişti. Böylece Türkiye’de yıllar sonra ilk kez Süryani bir belediye başkanı göreve başlamış oldu. Mardin Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Ahmet Türk’ün tutuklanmasının ardından belediyeye kayyum atandı. Februniye Akyol’un belediyedeki eş başkanlık görevi sona ermiş oldu.
Agos’a konuşan Akyol, eş başkanlık sisteminden dolayı daha önce haklarında başlayan soruşturmalar olduğunu hatırlattı. Ahmet Türk’ün yanı sıra belediyede çok sayıda daire başkanları ve çalışanların da tutuklandığını ve halen gözaltına olanlar olduğunu söyleyen Akyol, “Kayyumları tanımıyoruz ve kendisiyle çalışmıyoruz” dedi.
Süryanice ve Arapça kreş artık yok
Mardin Büyükşehir Belediyesi’nde DBP’li belediye göreve geldikten sonra, belediyede Kürtçe, Arapça ve Süryanice hizmet de başlamıştı. Belediyenin tabelasına Türkçe’nin yanı sıra Kürtçe, Arapça ve Süryanice de eklenmişti.
2015 yılı Mayıs ayında ise dört dilli kreş açıldı. Kreşte Türkçe, Kürtçe, Arapça ve Süryanice eğitimi verilmeye başlandı. Belediye dört dilli çocuk kitapları bastırdı. Mardin Büyükşehir Belediyesinin Eş Başkanı Februniye Akyol, kreşin Türkçe dışında dillerde eğitim yaptığı gerekçesiyle kapatıldığını söyledi. Projeyi yürüten belediyedeki ilgili daire başkanı da tutuklu.
Bitlis’e Saroyan Kütüphanesi kurulacaktı
DBP’li Bitlis Belediyesi’nin, Yazar William Saroyan’ın ailesinin yaşadığı evle ilgili projesi vardı. Saroyan’ın ailesinin evinin bulunduğu sokağın adını “William Saroyan sokağı” olarak değiştiren belediye, ailesinin yaşadığı evi restore ederek kütüphane olarak hizmete açmayı planlıyordu. Belediye Eş Başkanları, restorasyon için İstanbul’da temaslarda bulunmuştu. Bitlis Belediyesi’nin Eş Başkanları Hüseyin Olan ve Nevin Daşdemir Dağkıran 25 Kasım’da tutuklandı.
İnternet siteleri tek dilliye döndü
DBP’li belediyelerin internet siteleri de çok dilli olarak hizmet veriyordu. Belediye hizmetlerine ulaşımı kolaylaştırmak için internet siteleri Türkçe’nin yanın sıra Kürtçe de yayınlanıyordu. Pek çok belediyenin internet sitesi ‘bakıma alındığı’ gerekçesiyle kapandı. Bakımı tamamlanan internet siteleri ise sadece Türkçe olarak yeniden yayına alınıyor.
Belediyenin Amed’i gitti
Kayyum atanan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin ana hizmet binasının Türkçe ve Kürtçe yazılı olan tabelası söküldü. Belediyenin internet sitesinden tabelanın yenileneceği açıklandı. Ancak sökülen Kürtçe tabelada “Şaradedariya Bajare Mezin Amed” (Amed Büyükşehir Belediyesi) yazılıyken belediye yeni tabelada “Amed” e yer vermedi. Belediye yeni tabelada “Şaradedariya Bajare Mezin” yazılı olacağını açıkladı. Belediyenin internet sitesindeki Amed ifadeleri de silindi.
“Yüzleşme imkanı vardı”
Dil bilimci akademisyen Şerif Derince, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nde danışman olarak çalışıyordu. Kayyum atanmasının ardından görevine son verildi.
Derince, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesinin dil ve kültür eksenli çalışmalarını da yürütüyordu. Derince, belediyenin uygulamaya koyduğu çalışmaları ve kayyum sonrası endişelerini anlattı:
“Diyarbakır’da Kırmançlar ve Zazalar dışında pek bir nüfus bırakılmamış. Ancak buna dair gittikçe artan bir tartışma ve yüzleşme imkanı yaratılıyor, hafıza çalışmaları yapılıyordu ve belediye bunu bizzat kendi araçlarıyla, kendi yatırımlarıyla yapıyordu. Artık oturmuş pek çok çalışması var. Tiyatrosu ve sineması var. Son yıldır Belediye Tiyatrosunda Kürtlerin kendi kendileriyle, tarihleriyle, devletle, beraber yaşadığı ve yaşayamadığı halklarla yüzleşmesine imkan veren sorular sordurabiliyordu. Sinemada da aynı şekilde. 25 yıllık tiyatro son 10 yıldır başka türlü bir üretim oluşturabildi. Şimdi kayyumdan sonra tiyatronun kurucusu iki arkadaşımızın kadroları bir ilçe belediyesinde olduğu için oraya gönderildiler. Zabıta olarak çalışmalarını istediler.”
Çocuklar için çok dilli kreşler
Dil çalışmaları Diyarbakır Büyükşehir Belediyesinin en önemli çalışmalarından. Belediye yıllardır çok dilli hizmet alanlarıyla sık sık gündeme geldi. Derince, 2014 seçimlerinden sonra çalışmaların kurumsallaşması için belediye bünyesinde dil çalışmaları için şube müdürlüğü kurulduğunu anlattı:
“Belediyeler sadece yol, park yapmazlar. Son birkaç yılda dil konusunda da çalışmalar vardı. Dille ilgili daha önce belediyelerin kurumsal birimleri yoktu. Dil Koruma ve Geliştirme Şube Müdürlüğü kuruldu. Belediye çalışanlarının çok dilli hizmet sunması için Kırmançi ve Zazaki dil eğitimi alması sağlandı. Halkla yazışmalarda Kürtçe’nin kullanılabilmesi için yazı dili üzerine çalışmalar yapıldı. Kentteki sivil toplum kurumlarıyla beraber farkındalık yaratmak için çalışmalar yapıldı. Dil haklarını anlatan Türkçe, Kürtçe, Zazaki, Ermenice ve Süryanice kamu spotları hazırlandı. Yapılan bütün çalışmalar göstermelik çalışmalar değildi. Şube müdürlüğünün hem personeli hem de bütçesi vardı. Diyarbakır için çok dilli bir şehir deniliyor ama bununla ilgili bilimsel çalışmalar yok. Belediye son olarak bu çok dillik üzerine kentte bir çalışma yapmaya başladı. Tam sahaya çıkılacaktı ki kayyum atandı. Bütün bu dille ilgili çalışmalar konusunda Van ve Mardin Belediyesi’ne deneyim paylaşmaya başlamıştık."
Derince, Belediyenin son dönem yaptığı çocuk projelerine de değindi.
“Zarokistan projemiz vardı. 2-6 yaş arasındaki çocukların kendi ana dillerini öğrenecekleri güçlendirecekleri, İngilizce öğrenebilecekleri bir kreş. Belediye çok yüklü bir bütçe ayırdı. İki tane kreş yapıldı, bir tanesinin arsası satın alındı. 40’a yakın çocuk gelişim uzmanı alındı. 6 milyondan fazla harcama yapıldı. Bu kentin en kaliteli eğitimini vermek amacıyla çalışma yapıldı. Çocuklar diğer özel okullardan daha kaliteli bir eğitim aldılar. Karşılaştırmalı Kurmançi-İngilizce ve Zazaki -İngilizce dersleri alıyordu. İsviçre, Kanada,Milli Eğitim Bakanlığının ve diğer özel kurumların eğitim müfredatları üzerine çalışarak kendi müfredatımızı oluşturduk. İki tane Zarokistan kreşi ve dört tane oyun odası halen çalışıyor. Kayapınar Belediyesi’nin de bu deneyimler ışığında kurulan bir kreşi vardı.”
Daha önce kayyum atanan Edremit, İdil, Erciş ve Batman Belediyesinin kreşlerinin kapatıldığını hatırlatan Derince, “Diyarbakır’daki çocuk projelerine henüz karışmış değiller ama kreşlerin bağlı olduğu Sosyal Hizmetler Daire Başkanı değişti. Başka bir belediyeden atama yapılmış. Biz olmasak dahi kreşler kendi kendine çalışmaya devam edebilir ancak hiçbir personelin şu anda güvencesi yok. Diğer kayyum atanan belediyelerde olduğu gibi kreşler kapatılabilir ya da müfredat değiştirilip tek dilliye dönebilir.”
