DOSYA

Kürt tarihi üzerine çalışmalarıyla bilinen Rohat Alakom, 2009 yılında, 75 yaşındayken kaybettiğimiz ünlü müzisyen Aram Tigran’ın Sovyet Ermenistanı’ndaki yıllarına dair 1960’lardan ilginç bir tanıklığı paylaşıyor.

Türkiye neredeyse her konunun bir şekilde birbirine bağlandığı bir ülke. Varlık Vergisi ile el değiştiren Emek ya da eski ismiyle Melek Sineması’nı yapan Rafael Alguadiş’in, Agos’un uzun yıllar faaliyet gösterdiği Osmanbey’deki Sebat Apartmanı’nı da yapan mimar-mühendis olması ve aynı Alguadiş’in Varlık Vergisi’nde yüklü miktarda vergi ödeyenler arasında olması, bu topraklarda Müslüman olmayanların başına gelenlere dair tarihsel bir hat çiziyor. Biz de Varlık Vergisi Kanunu’nun 11 Kasım 1942’de Meclis’ten geçmesinin yıldönümünde Rafael Alguadiş’in oğlu Jak Alguadiş ile tüm bu hikayeye dair bir söyleşi gerçekleştirdik. (Agos'ta 2017 yılında yayınlanmıştır)

Türk-Yunan Mübadelesi’nin 100. yılı vesilesiyle, yaşanan acılara yakından bakan ve iki yakanın ortak duygularını insancıl bakış açısıyla anlatan bir film, Yakamoz... Sat-7 televizyon kanalının çabasıyla gerçekleşen filmin galası 25 Haziran’da Kadıköy Sineması’nda yapıldı ve ilk alkışlarını topladı. Film 28 Haziran’da sinemaseverlerle buluştu. Gala öncesinde Sat-7’nin kapısını çalıp yönetmeni Ali Kerem Gülermen ve oyuncu Kirkor Dinçkayıkçı ile buluştum. Bu film ortak acıları beraber yaşayıp, beraber iyileşmenin en güzel örneklerinden biri diyebilirim. Gidip görmek, görüp anlatmak lazım. Hepinize iyi seyirler...

Sosyalist teoriye katkılarıyla bilinen, uluslararası alanda tanınan yazarlardan sosyolog-felsefeci Michael Löwy, geçtiğimiz aylarda Misak Manuşyan grubu üyelerinden Armenak Manukyan hakkında bir yazı kaleme aldı. Hayatı hakkında çok fazla bilgi olmayan Manukyan'la ilgili bu ilginç yazıyı Vartan Halis Yıldırım'ın çevirisiyle yayınlıyoruz.

“Yok, hayır!” diye devam etti Kamburyan, “Ben o kitabı kastetmiyorum, babanızın diğer romanından, Hrimyan Hayrik hakkında olandan bahsediyorum.” O an donakaldım, babamın kayıp romanlarından bir tanesi hiç beklemediğim bir anda bulunmuştu! Sevincimi ifade edecek kelime bulamamış, mesafeyi filan boş verip boynuna sarılmıştım Aram Bey’in. Birkaç gün sonra yıllardır arşivinde saklamış olduğu sararmış gazete kupürleri elimdeydi.

Elif Kiraz’ın “Osmanlı Mizah Basınının Başlangıcı: Ermeni Harfli Türkçe Mizah Gazetesi Zvarcakhos «Latifeci» (1856)” başlıklı kitabı Libra Yayınları’ndan geçtiğimiz haftalarda çıktı. Kiraz, tarihimizde önemli bir yeri olan Ermeni harfleriyle Türkçe yayınları konusuna pek bilinmeyen bir pencereden bakıyor. Gazetenin ismi Ermenice: Zvarcakhos, yani, 'Latifeci'. Gazete, eldeki bulgulara göre Osmanlı mizah basınının İstanbul'daki ilk Türkçe mizah gazetesi/dergisi. Elif Kiraz ile 'Zvarcakhos’u keşfedişini ve bir kitap haline getirişini konuştuk.

Diyarbakır tarihine ve yeme içme kültürüne ışık tutan ‘Amida’nın Sofrası’ kitabının ardından ‘Amida’nın Ruhu’ da Aras Yayıncılık’tan çıktı. Rober Koptaş’ın yayına hazırladığı, Vedat Ozan’ın sunuşuyla başlayan kitap, Erkin Ön’ün fotoğraflarıyla ve elbette Silva Özyerli’nin akıcı dili, tarifleri ve hafızasıyla okuru bir zaman, mekân ve lezzet yolculuğuna çıkarıyor. Biz de Agos’ta Silva Özyerli’yle buluştuk ve Diyarbakır’daki çocukluk anılarından gezilerindeki likörlük meyve keşiflerine kadar, likör gibi bir söyleşi yaptık.

Sivas Hafik’teki “Satılık Kilise” haberinden yola çıkan yazar Hovsep Hayreni, yazı dizisinin geçen hafta yayımladığımız ikinci bölümünde Sivas ve Hafik Ermenilerinin uzak tarihine odaklanmıştı. Bu hafta yayınladığımız son bölümle artık 1915’e yaklaşıyor.

Sivas Hafik’teki “Satılık Kilise” haberinden yola çıkan yazar Hovsep Hayreni, yazı dizisinin bu hafta yayınladığımız ikinci bölümünde Sivas ve Hafik Ermenilerinin uzak tarihine odaklanıyor. Önümüzdeki hafta yayınlayacağımız son bölümle artık 1915’e yaklaşacağız.

Ordu Ermeni cemaatinin büyüklerini, Harutyun Artun, Ohannik Bakır, Nişan Deveciyan, Araksi Çitciyan sırayla aradım. Çeşmeyi detayı ile birlikte anlatmaya başladığımda herkes sürece hatırladıkları kadarıyla katkıda bulundu, hem yapının ve çeşmenin hikâyesini hem de Ordu Ermeni Mahallesi’nin sınırlarının düşündüğümüzden çok daha geniş olduğunu teyit etmiş olduk.